REPUBLIQUEALGERIENNEDEMOCRATIQUEETPOPULAIRE
MINISTEREDEL’ENSEIGNEMENTSUPERIEURETDELA
RECHERCHESCIENTIFIQUE
UniversitéMouloudMAMMERI‐TIZIOUZOU
FacultédesSciencesEconomiquesetdeGestion
DépartementdesSciencesEconomiques
Mémoire
Envuedel’obtentiondudiplômedeMagisterenSciencesEconomiques
Option
Managementdesentreprises
Thème
Préparépar:Sousladirection:
MelleLAZIBLyndaPr.BENABDALLAHYoucef
Composition du Jury :
Président:M.BIAChabane,Professeur,…………………………….………………………UMMTO
Rapporteur:M.BENABDALLAHYoucef,Professeur,…………………………….….......Universitéd’Alger
Examinateurs:MmeMATMARDalila,MaitredeConférences«B»,…………………..UMMTO
MmeAHMEDZAIDMalika,Professeur,……………………………………...UMMTO
M.BOUDJEMAARachid,MaitredeConférences«A»,……………..INPSAlger
Date de soutenance 10/11/2011
Essaid’analysedescoûtsdetransaction:
contrainteàl’émergencedesentreprises
enAlgérie
Remerciements

Enpremierlieujetiensàexprimermasincèrereconnaissanceàmondirecteurde
mémoire,lePrBenabdallahYoucefpoursagrandedisponibilité,sonentièreimplication,son
encadrement,sesencouragementsetpourlaconfiancequ’ilaeuenmoi.
Jeremercietousmesenseignants.JeprieparticulièrementMrOussalemMohand
Ouamar,detrouvericimasincèregratitudepourletempsqu’ilabienvoulumeconsacrer,
poursonimplicationetsesprécieusesorientations.
J’adressemesremerciementsàMelleSimohammedNassimapoursonsupport
linguistique.
Quelepersonneldelabibliothèquedelafacultédesscienceséconomiquesetde
gestiondeTiziOuzoutrouveicil’expressiondemesremerciementspourleurpatience.
Jeremercieégalementl’ensembledupersonneldesadministrationsetentreprisesde
nousavoiraccueillisetpourleurcontributionàlaréalisationdecetteétudesurleterrain.
Mesvivesremerciementsvontaussiàmesprochesetmesamisainsiqu’àtoute
personneayantcontribuédeprèsoudeloinàlaconcrétisationdecetravail.
Enfin,jetiensàremercierMesdamesetMessieurslesmembresdujuryd’avoir
acceptéd’évaluercetravail.

[Tapezletitredudocument]
Introductiongénérale
Introductiongénérale
2
Introductiongénérale
Promouvoirlacréationdesentreprisesestd’uneimportancemajeurepourla
relance,ladiversificationetlacroissancedel’économiealgérienne,surlelongterme.
L’émergenced’entreprisescompétitivesetcréatricesd’emploisesttoutefoisdépendantede
lanaturedesconditionspropresauclimatdesinvestissementsdupays.Laprésente
recherches’intéresseraauxcaractéristiquesdel’environnementdesentreprisesenAlgérie.
Elleapourobjectifdedéterminersonimpactsurlamotivationdesentrepreneursàréaliser
desinvestissements.Cetravailexamineleclimatdel’investissementenAlgérieàtravers
l’économiedescoûtsdetransaction.
L’étudeduclimatdel’investissementseprésentecommeuneréflexionsurles
raisonsquientraventledéveloppementdesentreprises,envuedeleuramélioration.La
firmeainsiplacéeaucœurdelaréflexionnousainterpellésurlapossibilitéd’approcherce
thème,enfaisantappelauxoutilsdéveloppésdanslecadredelaréponseauxquestionsde
l’existencedelafirme,quenousessayeronsd’exploiterpourcomprendrelescontraintesà
sacréationetdéveloppement.
Danscecadre,lanouvelleéconomieinstitutionnelledescoûtsdetransaction
propose,notammentdepuisladécennie1990,unrenouvellementdansl’explicationdes
facteursfavorisantl’émergencedel’entrepreneur.L’apportdeO.Williamson(*),axésurles
institutionsdegouvernance,peutêtreappréhendédanssadémarcheauniveaumicro
économique,centrésurlesrelationsdel’entrepriseaveclesinstitutionsdumarché
impliquéesdanssonactivité.L’entrepriseconsidéréecommelepilierdelaperformance
économique,apparaîttributairedequalitédesonenvironnementinstitutionnel:elleest
incitéeàengagerdavantaged’investissementspourdesconditionsenvironnementales
réductricesdescoûtsdetransaction.Danscettelogique,laqualitédecoordinationetle
fonctionnementmêmedesinstitutionsrégissantl’activitéd’investissement,estassociée
positivementàunecroissancedesentreprises,puissurunniveauplusgénéral,àla
croissanceetaudéveloppementdel’économiedanssonensemble.Uneplaceparticulière
*OliverEatonWilliamson(1932),économisteaméricainconnupoursontravailréalisésurlathéoriedescoûts
detransaction,estprofesseurémérited'économieetdedroit,àl’universitédeBerkeleyetauteurdeplusieurs
ouvragesetarticlesdont,«MarketsandHierarchies:AnalysisandAntitrustImplications»(1975),«The
EconomicInstitutionsofCapitalism»(1985)et«TheNewinstitutionalEconomics»,inJournalofEconomic
Literature(2000),O.Williamsonestlauréatdu«PrixNobel»enscienceséconomiquesen2009pourses
travauxsurlagouvernanceéconomique.
Introductiongénérale
3
estaccordéeàl’individuetaurôlejouéparl’Etat(l’ensembledesrèglespolitiqueset
légales).
L’Algérieaannoncélapromotiondesentreprisesprivéescommeundesfondements
duprocessusdetransitionversl’économiedemarché.Latransitions’imposaitdansle
contextedifficiledelafindeladécennie1980,caractériséparlachutedesprixpétroliersen
1986etlamontéedelacrise,tantsurleplanéconomiquequepolitique,àpartirde1988.La
libéralisationdel’investissement,portéeparlecodede1993,auprofitdusecteurprivé,
nationaletétranger,avaitpourambitionundésengagementdel’Etatdusecteurproductif
auprofitdel’initiativeprivée.Lesecteurprivéestentrevucommevecteurimportantde
croissancedanslelongterme,notammentgrâceàladiversificationquiréduiraitla
vulnérabilitédel’économieàl’égarddeshydrocarburesetpartant,del’extérieur
Malgrélesnombreusesréformesentreprisesdepuislafindesannées1980,la
croissancecontinueàdépendredirectementetindirectementdusecteurdeshydrocarbures.
L’engagementdusecteurprivén’estpasàlamesuredudésengagementdusecteurpublic.
Lastructurefamilialeainsiquelatailledesentreprisesprivées,indiquentlargement
cette«hésitation»dusecteurprivé.Lastabilisationmacroéconomiqueetlafranche
orientationversl’économiedemarché,neparviennentpasencoreàattirerdemanière
irréversiblelesecteurprivéverslessecteursàhautevaleurajoutée,capablesd’une
croissancedelongterme,soutenabledansuncontextedeplusenplusmondialisé.La
structuredelacroissanceindiquelargementquel’Algérieneparvientpasàprofiterdesa
mannepétrolière.
Eneffet,l’Algériebénéficiedelahaussedesprixdupétroledepuis2000.De24.85
dollarsen2001,leprixunitairedupétrolebrutalgériens’estaccrupouratteindre65.85
dollarsen2006,puis74.50dollarsen2007.En2008,lecoursdeshydrocarburesexploseau
niveaurecordde147dollars.Cetteembellieapermisd’enregistrerd’importantssurplus
d’épargne,quiexprimentendernièreanalyseladifficultédeleurtransformationen
investissementetencroissanceéconomique.Lefondsderégulationdesrecettes(FRR)qui
contientquelques70milliardsdedollarsenestuneexpression.Lasurliquiditébancaireen
estuneautre.Lesystèmebancairealgérienestconnupoursonaversionpourlerisque,
autrementdit,parsonincapacitéàtransformerl’épargneeninvestissement.
1 / 217 100%