Cancer de l`ovaire : je comprends la place de la

publicité
Cancerdel'ovaire:je
comprendslaplacedela
chimiothérapiedansle
traitement.
CentreFrançoisBACLESSE-CAEN
Adressedusite:www.docvadis.fr/oncologie-baclesse
Lachimiothérapieanticancéreuseestl'utilisationdemédicamentsanti-tumorauxqui
agissentsurlescellulesmalignesenlesdétruisantouenlesempêchantdesemultiplier.
Lachimiothérapieagitsurtouteslescellules,ycomprislescellulesisoléesou
regroupéesentrèspetitestumeursnonvisiblessurlesexamensouàl'œilnu.Elleagit
aussisurlescellulesdestissussainscequiexpliquecertainseffetssecondaires.
Quelestl'intérêtdelachimiothérapiedanslecancer
del'ovaire?
Letraitementducancerdel'ovaireest"pluridisciplinaire"c'est-à-direqu'ilest
réalisépardesspécialistesdecompétencescomplémentaires.
Mêmelorsquelechirurgienal'impressiond'avoirenlevétouteslestumeurs
visibles,ilpersistedescellulestumoralesisoléesoudepetiteslésionssur
lesquelleslachimiothérapievaêtred'autantplusefficacequelenombrede
cellulescancéreusesestmoinsimportant.Utiliséeencomplémentdela
chirurgie,lachimiothérapievadoncavoirunrôleessentielpourdiminuerle
risquederécidive.
Lachimiothérapieaurad'autantplusd'intérêtquelesfacteursderisquede
récidivesontimportants:
Certainstypesdetumeurépithélialeetd'autresformesdecancer
ovarien,
Lorsquedescellulescancéreusesontétéretrouvéesàdistance
del'ovairedanslesprélèvementsduliquidepéritonéal,du
péritoine,desganglionsoud'autresorganes
Lorsquetoutelatumeurn’apaspuêtreenlevéeparlachirurgie,
Dansd'autrescas,lachirurgiecomplèten'estpaspossibleimmédiatement,la
chimiothérapievaalorsêtreutiliséeenpremierpourfairefondrelatumeuret
rendrelachirurgiepossible(onparledechirurgiederéductionintermédiaireou
d'intervalle).
Est-cequ'ilyatoujoursbesoindechimiothérapie
danslecancerdel'ovaire?
Lachimiothérapiecomplémentaireestutiliséetrèsfréquemmentdanslecancer
del'ovaire,désqu'existeunouplusieursfacteursderisquederécidive.
Lesseulscasoùl'onnel'utilisepassontlescancersparfaitementlocalisésà
l'ovaireetdontlebilanchirurgicalaétécompletetnégatifc'est-à-direquetous
lesprélèvementsrecommandésontbienétéréalisésetneprésententpasde
signesd'atteintecancéreuse.Cecijustifie,danslesformesapparemment
précocesderéaliserunbilanchirurgicalcomplet,aubesoinparuneseconde
intervention,afindenepasfairedechimiothérapiepourrien,maisaussidene
pasomettredefaireunechimiothérapiequiseraitutile.
Lapropositiondechimiothérapiedoitégalementtenircomptedel’âgedela
patiente,desonétatgénéral,delafaçondontellearécupérédelachirurgieet
desonavis.
Quelssontlesmédicamentsdechimiothérapie
utilisésdanslecancerdel'ovaire?
Denombreuxmédicamentsdechimiothérapieontmontréuneefficacitédans
lecancerdel'ovaire:cecancerestdit"chimiosensible".Lesplusutiliséssont:
lesdérivésduplatine:cisplatine,carboplatine
lestaxanes:paclitaxel
lesanthracyclines:doxorubicineliposomale
d'autresclassesdemédicaments:cyclophosphamide,topotecan,
gemcitabine
Denombreusesétudesontmontréquel’associationdeplusieursmédicaments
(polychimiothérapie)estplusefficacequ’unproduitutiliséseul
(monochimiothérapie).
Actuellement,leprotocoleleplussouventutiliséestl’associationde
carboplatineetdepaclitaxel.
Ilya,enpermanence,desprotocolesderecherchequiétudientdenouveaux
médicamentsoudesmodalitésdifférentesd'administrationdeproduits
connus.Certainsmédicamentsayantdesmodesd'actiondifférentsdela
chimiothérapie("thérapiesciblées")sontégalementencoursd'étude.
Demandezàvotrecancérologuesiuntelessaithérapeutiqueestadaptéà
votrecas.
Àquelrythmeestadministréelachimiothérapiedans
lecancerdel'ovaire?
Engénéral,sixcuresdechimiothérapiesontproposées.Toutefoislenombre
decuresestadaptéenfonctiondechaquepatiente,del'effetobtenuetdela
toléranceàlachimiothérapie.Danscertainscas,avecl'avisdelapatiente,le
traitementpourraêtrepoursuivijusqu'à9oumême12cures.
Lescuressontrépétéestoutesles3à4semainesenfonctiondelatolérance.
Commentsepasseunecuredechimiothérapiepour
cancerdel'ovaire?
Lesmédicamentsutiliséspourlecancerdel'ovairesontadministréspar
perfusion.Pouréviterladétériorationdesveinesdubras,lecancérologue
proposeleplussouventlamiseenplaced'unboîtierd'accèsveineuxreliéàun
cathéter(Siteoudispositifveineuximplantable)quiestpluspratiquepourla
patienteetfaciliteletravaildesinfirmiers.
Leplussouvent,l'administrationsefaitenambulatoiredanslecadred'un
hôpitaldejour.Laduréedelaperfusiondesmédicamentsestdequelques
heures.Unehospitalisationdequelquesjoursestparfoisproposéepourla
premièrecureouencasd'utilisationdecertainsmédicaments(cisplatine).
Avantchaqueséance,lecancérologueinterrogelapatientesurlafaçondont
s'estpassélacureprécédente,sursonétatdesanté(fatigue,fièvre,douleur),
lesautrestraitementsqu'elleauraitpurecevoir,vérifielesrésultatsdes
examenssanguins.Lesdosesdemédicament,laduréedeperfusion,ledélai
entredeuxcuressontadaptésàcesdonnées,mêmes'ilfautresterleplusprè
spossibleduprotocoleprévu.
Commentsait-onsilachimiothérapieestefficace?
L'effetdelachimiothérapieestévaluéavantchaquecuresurlessignes
cliniques:améliorationdel'étatgénéral,régressiondel'asciteoud'unetumeur
palpable.
Ledosagedemarqueurstumoraux(CA125),s'iln'aquepeud'intérêtpourle
diagnostic,estunbontémoindel'effetdutraitement.Ledosagesera,en
généralrépétéàchaquecure.
Unbilanradiologique(scanner)decontrôleestégalementréalisé,souvent
aprèsla3cureetenfindetraitementàla6cure.
Quelssontleseffetssecondairesdela
chimiothérapie?
Lesmédicamentsanticancéreuxagissentsurtouteslescellulesquise
multiplientrapidementycomprislescellulessaines(cellesdelaracinedes
cheveux,delamoelleosseuse,dutubedigestif,dusystèmenerveux).Les
effetssecondairesdelachimiothérapiesontexpliquésparcettetoxicité:
fatigue;
nausées,vomissements;muciteouaphtesdanslabouche;
diarrhéeouconstipation;
pertedescheveux(alopécie)etdespoils(sauflescils);
baissedesglobulesblancs(neutropénie),desglobulesrouges
(anémie)etdesplaquettes(thrombopénie):onparlealors
d’aplasiecequiaugmentelerisqued'infectiond'originediverse;
douleursmusculaires(taxanes)outroublesneurologiques,
douleurs,troublesdelasensibilité(cisplatine);
altérationdelafonctionrénale;
réactionsd’allergieouhypersensibilitéàcertainsproduits
(paclitaxel,platine)
Certainsdeceseffetssecondairessontfréquents,maisleplussouvent
modérés,etn'obligentpasàl'arrêtdutraitement.Ilssontvariablesd'une
patienteàl'autremaisaussid'unecureàl'autre.Beaucoupdeces
inconvénientspeuventêtreprévenusoucorrigéspardestraitements
spécifiques(nausées,baissedesglobules,neuropathie).Ilestsouvent
préférabled'adapterlesdosesquedetropaugmenterl'intervalleentredeux
cures.
Encasderechutedelamaladie,utilise-t-onles
mêmesprotocoles?
Lasurvenued'unerechuteoud'unerepriseévolutivedelamaladiesignifiequ'il
persistait,quelquepart,descellulesquin'ontpasétédétruitesparle
traitement(chirurgieetchimiothérapie)etquisesontremisesàpousser.
Lorsquecetterechutesurvienttôt(moinsde6moisdelafindupremier
traitement),Lescellulessontprobablementpeusensiblesauxmédicaments
déjàutilisés.Onreprendraalorsunechimiothérapieenutilisantd'autres
produits.
Lorsquelarechutesurvienttard(unanouplus),lescellulessontsouvent
encoresensiblesauxmédicamentsutilisésaudébutetonreprendrasouventle
mêmetraitement.Danscertainscas,silarécidiveesttardiveetapparaît
localisée(scanner,PET-scanner),unenouvelleinterventionchirurgicaleou,
parfois,uneradiothérapielocaliséepourrasediscuterafind'enleverle
maximumdetumeur.
Qu'estcequelachimiothérapieintrapéritonéale?
Pourobteniruneplusforteconcentrationmédicamenteusedirectementau
contactdescellulestumoralesgrefféessurlepéritoine,onpeutmettre
certainsproduitsdechimiothérapiedirectementdanslacavitépéritonéaleà
l'aided'uncathéterspécialàtraverslaparoiabdominale.Lesmédicaments
serontprogressivementrésorbésetaurontégalementuneffetgénéral.
Actuellement,cetraitementestsurtoutproposé,parcertaineséquipes,dansle
cadred'essaisthérapeutiques.
Malgrélesprogrèsréalisés,lecancerdel’ovaireresteune
maladiegraveenraisondesadisséminationabdominale
fréquenteetprécoce.Pourlimiterlerisquederechute,son
traitementassocieunechirurgieméthodiqueetparfoislourde
etunechimiothérapieréaliséeavecrigueur.Parailleurs,pour
permettredesavancéesthérapeutiques,denombreusesétudes
cliniquessontentreprises.Letraitementducancerdel'ovaire
estplusefficacelorsqu'ilestprisenchargeparuneéquipe
médicale,chirurgicale,biologiqueetderecherchehomogèneet
ayantuneplusgrandeexpériencedelamaladie.Cetraitement,
quifaitappelàplusieursspécialistes,doit,àchaqueétape,être
discutéenRéuniondeConcertationPluridisciplinaire(RCP).
Téléchargement