Texte n°2 Socrate, un poisson-torpille

v)
 Platon (en grec ancien Πλάτων / Plátôn, né à Athènes en 428/427 av. J.-C., mort en 348/347 av. J.-C. dans cette
même cité) est un philosophe de la Grèce antique, contemporain de la démocratie athénienne et des sophistes, qu’il combat
ardemment. Dans son œuvre, presque exclusivement composée de dialogues, il reprit le travail philosophique de certains de
ses prédécesseurs, notamment Socrate dont il fut l'élève, ainsi que celui de Parménide, Héraclite et Pythagore, afin
d’élaborer sa propre pensée.
Le Ménon est un dialogue de Platon, dans lequel Ménon et Socrate essaient de trouver la définition de la vertu.
Après que Ménon ait formulé deux longues définitions de la vertu, Socrate les a toutes deux fortement mises en doute, dés-
tabilisant ainsi son interlocuteur. Ménon ne peut suggérer le trouble qui est le sien face à Socrate qu’au moyen de l’image du
poisson-torpille…
.
.
.
.
5
.
.
.
.
10
.
.
.
.
15
.
.
.
.
20
.
ΜΕΝΩΝ. Ὦ Σώκρατες, ἤκουον μὲν ἔγωγε πρὶν καὶ συγγενέσθαι σοι ὅτι
σὺ οὐδὲν ἄλλο ἢ αὐτός τε ἀπορεῖς καὶ τοὺς ἄλλους ποιεῖς ἀπορεῖν1· καὶ
νῦν, ὥς γέ μοι δοκεῖς, γοητεύεις με καὶ φαρμάττεις2 καὶ ἀτεχνῶς
κατεπᾴδεις, ὥστε μεστὸν ἀπορίας γεγονέναι. Kαὶ δοκεῖς μοι παντελῶς,
εἰ δεῖ τι καὶ σκῶψαι, ὁμοιότατος εἶναι τό τε εἶδος καὶ τἆλλα ταύτῃ τῇ
πλατείᾳ νάρκῃ τῇ θαλαττίᾳ. Kαὶ γὰρ αὕτη τὸν ἀεὶ πλησιάζοντα καὶ
ἁπτόμενον ναρκᾶν ποιεῖ, καὶ σὺ δοκεῖς μοι νῦν ἐμὲ τοιοῦτόν τι
πεποιηκέναι ναρκᾶν. Ἀληθῶς γὰρ ἔγωγε καὶ τὴν ψυχὴν καὶ τὸ στόμα
ναρκῶ, καὶ οὐκ ἔχω ὅ τι ἀποκρίνωμαί σοι. Kαίτοι μυριάκις γε περὶ
ἀρετῆς παμπόλλους λόγους εἴρηκα καὶ πρὸς πολλούς, καὶ πάνυ εὖ, ὥς
γε ἐμαυτῷ ἐδόκουν· νῦν δὲ οὐδ’ ὅ τι ἐστὶν τὸ παράπαν ἔχω εἰπεῖν. Kαί
μοι δοκεῖς εὖ βουλεύεσθαι οὐκ ἐκπλέων ἐνθένδε οὐδ’ ἀποδημῶν· εἰ
γὰρ ξένος ἐν ἄλλῃ πόλει τοιαῦτα ποιοῖς, τάχ’ ἂν ὡς γόης ἀπαχθείης.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Πανοῦργος εἶ, ὦ Μένων, καὶ ὀλίγου ἐξηπάτησάς με.
ΜΕΝ. Tί μάλιστα, ὦ Σώκρατες;
ΣΩ. Γιγνώσκω οὗ ἕνεκά με ᾔκασας.
ΜΕΝ. Tίνος δὴ οἴει;
ΣΩ. Ἵνα σε ἀντεικάσω. [...] Ἀλλ' οὐκ ἀντεικάσομαί σε. Ἐγὼ δέ, εἰ μὲν ἡ
νάρκη αὐτὴ ναρκῶσα οὕτω καὶ τοὺς ἄλλους ποιεῖ ναρκᾶν, ἔοικα αὐτῇ·
εἰ δὲ μή, οὔ. Oὐ γὰρ εὐπορῶν αὐτὸς τοὺς ἄλλους ποιῶ ἀπορεῖν, ἀλλὰ
παντὸς μᾶλλον αὐτὸς ἀπορῶν3 οὕτως καὶ τοὺς ἄλλους ποιῶ ἀπορεῖν.
 Platon, Ménon, 80a-d.
Texte n°2 ● Socrate, un poisson-torpille ?
 Socrate.
Photogramme de La Grèce, origine de notre civilisation, 3.
Documentaire, Planète, 2014.