
S&F_n.13_2015
135
médiévale6.Cellesquitraitentdespériodesultérieuresrestent
rares,etdécriventengénéralunretraitprogressif,amorcéau
13èmesiècleetaccentuéàlasuitedesinvasionsottomanesetdu
contactaveclamédecinecolonialeeuropéenne7.Plusieursouvrages
étudientl’apportdessourcesantiques,notammenthippocratiques
(5e‐3esiècleavantJ.‐Chr)etgaléniennes(2‐3esiècleaprèsJ.‐
Chr.),àlamédecinearabemédiévale,quidecefait,est
égalementqualifiéede«gréco‐arabe»8.Quelquestextesmédicaux
fondamentauxde«l’âged’or»decettedernièreexistenten
traductionfrançaise,voireenversionbilingue(unbelexemple
étantlePoèmedelamédecined’Avicenne9).Pourtant,ilexiste
danslesbibliothèquesdumondearabeuntrèsgrandnombre
d’ouvragesclassiquescomportantdesannotationsplustardives,
jusqu’au19èmesièclevoireau‐delà,signedesaperpétuation–
dontl’histoireresteàfaire–danslescerclessavants10.
Lesformesmodernesdecettetraditiongréco‐arabeontfait
l’objetd’étudespresqueexclusivementvouéesàsazone
d’extensionorientale,dansleSous‐Continentindien11.Ontrouve
destravauxanthropologiquescomparantlesdiverssystèmes
médicauxenvigueur12,desécritsdepraticiensdemédecineunani
(l’adjectifarabe«unani»signifie«grec»)décrivantcertains
traitements13oudonnantlabiographied’éminentspraticiens14.
6VoirparexempleL.Leclerc,Histoiredelamédecinearabe,Paris1875‐1876;
M.Ullmann,Lamédecineislamique,Paris1995;E.SavageSmith/P.Portmann,
MedievalIslamicMedicine,Edimbourg2007.
7A.‐M.Moulin,Histoiredelamédecinearabe:dialoguesdupasséavecle
présent(8ème‐20èmesiècle),Paris1996.
8F.Sezgin,GalenintheArabictradition,incollab.withM.Amawi,C.Ehrig‐
Eggert,E.Neubauer,Francforts./Main1996.
9Avicenne,PoèmedelaMédecine.Editiontrilinguearabe,françaisetlatin.
TraductionfrançaiseparHenriJahieretAbdelkaderNoureddine,Paris1956.
10A.‐M.Moulin,Anne‐Marie,Histoiredelamédecinearabe,cit.
11G.Attewell,RefiguringUnaniTibb.PluralHealinginLateColonialIndia,
NewDehli2007.
12C.Leslie,Asianmedicalsystems:acomparativestudy,NewDelhi1998.
13M.Aslam/H.Bano/S.B.Vohora,Sartan(cancer)anditstreatmentinUnani
Medicine,«AmericanJournalofChineseMedicine»,9,2,1981,pp.95‐110;M.
Zafarullah/H.Bano/S.B.Vohora,Juzam(leprosy)anditstreatmentinUnani
medicine,«AmericanJournalofChineseMedicine»,8,4,1980,pp.370‐384.
14M.AzeezPasha,BriefbiographiesofeminentUnaniHekeemsofIndia.Based
onNuz‐Hatul‐Khwatir(Pleasureofhearts)writteninArabicbyAllamaAbdul