Ebauche de la région de l'Oriental

publicité
Ebauchedelarégiondel'Oriental
Depuis1971leMarocs’estengagésurlavoiedelarégionalisationentantquelevier
etcatalyseuressentieldudéveloppementéconomiqueetsocialdansuncadrejuridique
précisquedéfinissent:
l-ledahirdu16juin1971portantcréationdesrégionséconomiques,notammentson
article2selonlequellarégionest«uncadred’actionéconomiquedanslequeldesétudes
serontentreprisesetdesprogrammesréalisésenvued’undéveloppementharmonieuxet
équilibrédesdifférentespartiesduroyaume»
2-telqu'ilaétécomplétéetmodifiéparleDahirn°1-97-84du2Avril1997etledécret
N°2-97-246du17Août1997)(1*).
3-lesdifférentesrévisionsdelaConstitutiondepuislors.
4-lanouvelleloiorganique111.14(B.On°6440du18/02/2016,page197)(2*),portant
statutdesnouvellesrégions,aunombrede12,tellesqu’ellesontétédélimitéesparle
dernierdécoupageadministratifetdéfiniesparleDécretn°2.15.10du20Février2015,«
fixantlenombredesRégions,leursnoms,leursChefslieuxetlesPréfecturesetProvinces
lescomposant,publiéauBulletinOfficieln°6340du05Mars2015«(3*)
Acetarsenaljuridiquevients’ajoutercettesemainel’adoptionparleConseilde
Gouvernementde22textesrelatifs«auxprocéduresd’élaborationdesplansde
développementrégionaux»enplusde3autrestextesadoptésauparavantsurla
passationdepouvoirsetlebudgetdesrégions(4*).
EneffetlesPouvoirsPublicsveulent,depuis2015,boosterlarégionalisationavancéeen
ladotantd’uncadrejuridiquefiablequiluipermetted’existervraimentauseindes
Collectivitéslocalesetrégionales.
Selonledernierdécoupageadministratiflarégiondel’Orientalasubiunelégère
modificationcarlajeuneProvincedeGuercif(crééeen2009),faisantpartiejadisdela
régiondeTaza-AlHoceima-Taounate,yaétéintégrée.L’ajoutrécentdeGuercifs’est
matérialiséparuneplusgrandesuperficieetuneaugmentationdelapopulationmaisles
donnéeséconomiquesrécentesyafférentn’ontpasencoreétéglobalementexploitéeset
prisesenlignedecompteparlesdifférentsrapportsetétudesconsultés.
Situéeauxportesdel'Europe(Melillaetfrontdemerde200kms)aunordetdu
Maghreb(520kmsdefrontièreavecl’Algérie)larégiondel'Orientalestcomposéede7
ProvincespluslaPréfectured'Oujda-angad,diviséeen27communesurbaines,87
communesruraleset15Cercles;auxquelss’ajoutelaprovincedeGuercif:unecommune
urbaine,neufcommunesruraleetdeuxCercles.
Lasuperficieestde82820km2,soit11,7%delasuperficieduRoyaume(Recensement
Glde2014)avecunedensitédepopulationde28ha/km2contre42%auniveaunational
etd'unepopulationde2.314.346(3954étrangers)composéede494530ménagessoit
6,8%delapopulationtotalenationale.
Lataillemoyennedesménagesestde4,7%individusparménageavecunpicpour
GuercifetTaourirt(5,3%)etJerada(5,2%).Ils’agitd’unepopulationjeunedontplusde
50%ontmoinsde25ans
Letauxd’accroissementdelapopulationdurantlesdixdernièresannéesnedépasseguère
1%contre1,25%auniveaunational.
Lapopulationdel’Orientalsedistingueaussiparadoxalementparsonforttaux
d'urbanistionquiestde65,4%contre60,3%auniveaunationaletsaconcentration,
presque70%,aunorddelarégionpourdesraisonséconomiquesetdeproximitépar
rapportàFiguig,Jradaquin’estpluslepoumonéconmiqueminierdelarégiondepuisla
fermeturedesCharbonnagesduNord.
Economiquementlarégioncontribuepour4,7%auPIBnational.
LetauxdechômageyestleplusélevéduMaroc,17%,loindevantlestroisrégionsdusud
quiculminentà15,3%(voirtableauK).
Malgrélesdisparitéssocio-économiquesentrelenordetlesudlesprincipales
caractéristiquesdecetterégionprisecommeuneentitéindivisibleetsolidairesont
l'importancedusecteurtertiairequiproduitdesservicesmarchandsetnonmarchands
(commerce,tourisme,administrations,transports,activitésfinancièresetimmobilières,
lesassurances,l’éducation,lasanté...).
Ilestànoterqueletertiairedanslespaysdéveloppésreprésentelabranchelaplusactive
del'économieentermesd'emplois,entre60%enFranceet70%auxUSA...
Lesecteurprimairequiregroupel’agriculture,l'élevagelapêche,lesforêts,lesmines,
lesgisements...occupeuneplacenonnégligeablemaisresteembryonnaire,juste
suffisantpourl'auto-consommationmalgrélavocationpastoraleduSud,leseffortsdu
secteurhalieutiqueauniveaudelaProvincedeNador(40%desproduitsdelapêchesurla
cotedelaMéditerranée)etl'importancedelaproductiond'agrumesdontbénéficientla
ProvincedeBerkaneetNadorgrâceàl’irrigationmodernequepermetlefleuvedela
Moulouyaetquifaitdel’Orientalla3èmerégionagricoleduMaroc.
Lesecteursecondairequiregroupelatransformationdesmatièrespremièresestsurtout
axésurlaCimenteriedel'Oriental(laCIOR),laSonasiddeNador,l’agro-industriede
Selouane,Madagh,l’agropoledeBerkaneetlesdifférenteshuileriesdeTaourirtetde
Guercifainsiquequelquespetitesunitésinsignifiantesmacroéconomiquement.
Maispourrenforcerl’infrastructureexistanteetpromouvoirledéveloppementdurablede
l’Orientaldeseffortscolossauxontétéentreprisaveclaparticipationdel’Agencede
l'Orientalsousl’impulsiondeSaMajestéleRoietconformémentàsesHautesDirectives
pourl’implantationd’unpôleéconomiquestratégiqueditMedEstquienglobele
technopoled'Oujda,l'agropoledeBerkane,l'infrastructureportuairedeNadorWestMed,
l'agro-industriedeSelouane,lastationsolairethermiquedeAinBeniMathar,lesstations
touristiquesdeMarchicaetdeSaidia,…
Ceconstatétantposé,onnepeutvéritablementappréhenderl’économiedelarégion
sanstenircomptedel’apportdestravailleursmarocainsàl’étranger(TME)etlesrevenus
générésparl’“undergroundeconomy”sinoncommentexpliquerquelarégionde
l’Orientalquineneproduitque4,7%duPIBsoitclasséeimmédiatement2èmeaprèsle
GrandCasablancaquiproduit23,4%duPIB,dupointdevueconsommationfinaledes
mènagespartêted’habitantquiestrespectivementdel’ordrede19.628dhet22.769dh
parhabitantpourleGrandCasablanca.
Celaétant,larégiondel'OrientalestpriséepoursesdattesdeFiguig,saclémentineet
sesorangesdeBerkaneetAklim,seshuilesdeTaourirt,sonmoutonderaceBniguil,son
sitetouristiquedeSaidiaainsiquelastationdeMarchica,saproximitéavecl'Algériequi
enfaitlaportefutureduMaghrebdansunprocheaveniretsaproximité,sonouverture
surl'EspagneetlaMéditerrannée.
Ajouteràcela,commesignaléci-dessus,lefaitquelarégiondraineuneéconomie
souterraineouinformelle(undergroundeconomy)del'ordrede"6milliardsdeDHparan,
soit40%duchiffred’affairesréaliséparcephénomèneàl’échellenationale"(lavie
économiquehttp://lavieeco.com/news/economie/la-strategie-de-developpement-deloriental-pour-doubler-son-pib-en-9-ans-20390.html).
Toujoursest-ilquepourmieuxappréhendercetterégionilestnécessaired'aborderla
présenteétudeselonleplansuccinctsuivant
I-Indicateursdémographiques
II-climat
III-Indicateurssocio-économiquesetfinanciers
I-indicateursdémographiques:
Lapopulationdelarégionestde2.314.346,soit6,8%delapopulationtotaleduMaroc
dont65%résidentdanslemilieuurbainavecuneforteconcentrationaunordencesens
quelaPréfectured'Oujda-angadetlaProvincedeNadorabritentàellesseulespresque50
%delapopulationrégionale.Autotal70%delapopulationdelarégionhabiteles
Provincesdunordtandisque,exoderuraletmilieunaturelhostileobligent,lesudse
dépeupledeplusenplusaufildesans.
A) TableaudelarépartitiondelapopulationparProvinceetmilieuderésidence
(urbain&rural)selonlerecensementde2014
B)DiagrammedelarépartitiondelapopulationparProvince(lesdeuxmilieuxde
résidenceconfondus)
C)DiagrammedelarépartitiondelapopulationparProvince(milieuU)
D)DiagrammedelarépartitiondelapopulationparProvince(milieuR)
E)Cartedutauxd’urbanisationdanslesdifférentesProvincesdel’Oriental
F)Cartedelarépartitiondelapopulationparcommune
G)EvolutiondeseffectifsdesménagesselonlesProvincesetlemilieuderésidence
H)EvolutiondestaillesdesménagesselonlesProvincesetlemilieuderésidence
k)tauxdechômageparsexeetselonlarégion(U+R)
II)Climat:
Leclimatestdetypeméditerranéenaunordet
continental,semiarideàl’intérieurdesterres.
Généralementilfaitbeauetlapluviométrieestfaible
pourlesculturesenterresBour…
LarégionesttraverséeparlefleuvedelaMoulouya
quiestleprincipalcourd’eaudelarégiondont
l’amontestlaProvinedeMédiletetl’avalSaidiaoùil
sejettesurlaméditerranée.
LesprincipauxbarragessontMohamedV,HassanIIet
MechrâaHammadiavecunvolumederetenuedeplus
de600millionsdem3d’eau.
L’embouchuredelaMoulouya
LacdubarrageMedV
ANNEXE:Notes(*)etBibliographie
Monographiedelarégiondel’Oriental-mars2016,HCP,Direction,régionaled'Oujda:
http://www.hcp.ma/region-oriental/docs/Monographie2016/monographie2016.pdf
Recensementgénéraldel'habitat,régiondel'Oriental,HCP,DirectionRégionaled'Oujda:
http://www.hcp.ma/regionoriental/docs/RGPH2014/Premiers%20Resultas%20du%20RGPH%202014final_29_04_2015
.pdf
L'Oriental,chiffresclefs2013,HCP,DirectionRégionaled'Oujda:
http://www.hcp.ma/regionoriental/docs/ETUDESREGIONALES/ORIENTALatoutspotentialites.pdf
Guidedel'Investissementdanslarégiondel'OrientalduMaroc.
Opportunitésetconditions-2011-NationsUnies:
http://unctad.org/fr/PublicationsLibrary/diaepcb2010d10_fr.pdf
L’Agencedel’Oriental:
http://www.oriental.ma/fr/Page-1/Accueil
Haut-CommissariatauPlan(PopulationLégaleauMaroc2014):
http://www.hcp.ma/downloads/Maroc-en-chiffres_t13053.html
(1*)BulletinOfficieln°:4470du03/04/1997-Page:292
Dahirn°1-97-84du23kaada1417(2avril1997)portantpromulgationdelaloin°47-96
relativeàl'organisationdelarégion:
http://adala.justice.gov.ma/production/html/Fr/liens/..%5C82202.htm
(2*)-B.On°6440du18/02/2016,page197:
http://81.192.52.100/BO/FR/2016/BO_6440_Fr.pdf
(3*)-B.On°6340du05/03/2015:
http://www.pncl.gov.ma/fr/EspaceJuridique/DocLib/d%C3%A9cret%20fixant%20le%20no
mbre%20des%20r%C3%A9gions.pdf
(4*)LEMarocapprouveunesériededécretssurlarégionalisationavancée,Al
Huffpost/maghreb/maroc:
http://www.huffpostmaghreb.com/2016/06/17/regionalisation-avanceem_n_10526978.html
AbdelazizLaasikri
Téléchargement