
3
Cesmesuresonteuuneffetdurable:entre1980et2003,lescontribuablesdontlerevenulesplacent
dansle«top1%»ontdoubléleurcontributionenpourcentagedel’impôtsurlerevenutotalpayé,
de17%à38%.Al’opposé,lesplusdémunis,c’est‐à‐direles60%lesmoinsfortunés,ontvuleur
contributionbaisser,de15%à0,6%,selonleCongressionalBudgetOffice.Ainsi,enbaissantlestaux
d’impositionsurleshautsrevenus,ondonneàtousdesincitationsautravailetàl’effort.En
définitive,cettemesurecontribueàenrichirlepaysetàaugmenterlapartdesimpôtspayésparles
riches,cequipermetàtermed’allégerlacontributiondesfoyerslesplusmodestes.
Ilyaparailleursdesraisonsdepenserqu’unebaissedutauxmarginald’impositionauQuébecdans
lesannéesàvenirauraitdeseffetsencoreplusavantageuxqu’auxEtats‐Unisdanslesannées1980.
Eneffet,lesÉtats‐Unisétantquasimentunpayscontinentavecunepopulationpeumobile
internationalement,surtoutàl’époque,lestauxmarginauxd’impositionélevésdesannées1970
n’ontpasposédegravesproblèmesenmatièred’attractivitéduterritoireoudefuitedescerveaux.
LasituationestbienévidemmentdifférenteauQuébecaujourd’hui,dufaitdelafacilitédemigrer
versd’autresprovinces.
L’impositiondesrevenusducapital
Lesanalyseséconomiquesontmontréque,mêmesil’onentenduniquementaméliorerlasituation
destravailleursquinegagnentaucunrevenuducapital,lesrevenusducapital(sousformed’intérêts,
dedividendes,deplus‐values,etc.)nedevraientpasêtretaxés(Judd1985,Chamley1986).Celapeut
semblerparadoxal,maislaraisonestsimple:lestravailleurssontpayésàhauteurdeleur
productivitémarginale,laquelleestdéterminéeparl'intensitécapitalistiquedelaproduction.Plus
l'impositionducapitalestfaible,plusilyadecapitalpartravailleur,pluslestravailleurssont
productifs,etpluslessalairessontélevés.Ceteffetesttellementimportantque,mêmesile
législateursefocalisaituniquementsurlebien‐êtredestravailleursquinegagnentaucunrevenudu
capital,l’impositionoptimaledesrevenusducapitalseraitnulle(Mankiw,2000).
Cerésultatsurprenantmaissolidedevraitfaireréfléchirauxeffetsperversinattendusdel’imposition
ducapital.Jean‐BaptisteMichau,Professeurd’économieàl’écolePolytechnique,résumeainsiles
enseignementsdelarecherchedanscedomaine:
«Pluslecapitalesttaxé,plussonrendementaprèsimpôtestfaible.Lesinvestisseursréagissenten
diminuantleurépargne.Parailleurs,lessalairesreflètentlaproductivitédestravailleursetcette
productivitéestunefonctioncroissantedelaquantitédecapitalàleurdisposition.Nombreuxsont
lesemployésqui,sansleurordinateur,seraientbeaucoupmoinsproductifsetdoncmoinsbienpayés.
Ensomme,lataxationducapitalréduitsonaccumulation,cequipèseinfinesurlessalaires.De
même,uneaugmentationdesprixdesbiensetservicesn’estpasàexclure.Cesphénomènessont
renforcésenéconomieouverte,l’élasticitédel’offredecapitalétantaugmentéeparlapossibilité
d’investiràl’étranger.
Quelleestlataxationoptimaleducapital,sachantqu’unepartiedel’impôtestsupportéeparles
travailleurs?Pourrépondreàcettequestion,supposonsuneéconomiepeupléederichescapitalistes
quinetravaillentpasetdepauvrestravailleursquinedétiennentpasdecapital.L’objectifdu
gouvernementestdemaximiserlebien‐êtredestravailleurs.Ilpeuttaxerletravailetlecapital.
KennethJudd(1985)etChristopheChamley(1986)ontmontréque,danscecontexteetavecun
horizoninfini,lataxationoptimaleducapitalestde0%.Eneffet,taxerlecapitalauraitpour