Sommaire Sommaire Remerciements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Préface . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Comprendre l’Irlande 17 Repères essentiels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Chiffres clés pour 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Repères comparatifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Territoire, climat et ressources . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 20 Carte d’identité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 La verte Erin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Un sous-sol relativement pauvre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Population et société . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Une population en forte croissance grâce à une immigration majeure . . . . . . . Une population jeune et qualifiée, gage de dynamisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Une répartition géographique inégale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Les Français en Irlande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 24 24 25 Chronologie historique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Principales données culturelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Environnement géopolitique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 L’Irlande et les États-Unis : des rapports complémentaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . L’Irlande s’investit dans l’Union européenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Une conduite neutre dans les relations internationales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . L’Irlande du Nord : des rivalités dévastatrices depuis près d’un siècle . . . . . . . 26 26 27 27 Données et tendances de l’économie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Les points clés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Les perspectives sont encourageantes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Les principaux indicateurs économiques augurent une reprise rapide . . . . . . 37 Données financières et risque pays . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 11 Sommaire La politique économique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Les grands axes : l’ouverture, une stratégie de long terme qui a porté ses fruits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 L’ouverture aux investissements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Les choix budgétaires : réactivité et détermination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Infrastructures, produits et services . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Énergie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Environnement : des opportunités dans le domaine de l’eau . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Télécommunications . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Agriculture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Industrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Services . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Biens de consommation non-alimentaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Échanges et investissements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Le commerce extérieur global . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Une forte contraction des importations et une bonne tenue des exportations permettent une amélioration de la balance commerciale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Des échanges croissants avec les États-Unis, au détriment du Royaume-Uni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Les investissements étrangers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 La place de la France . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Solde, excédents et déficits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Des perspectives d’évolution dans les secteurs haut de gamme . . . . . . . . . . . . 111 Implantations et investissements français . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Vendre à l’Irlande L’accès au marché 115 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Réglementation des échanges . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Circuits d’importation et de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 Vue d’ensemble du secteur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 Les formes de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 12 Sommaire La distribution des produits alimentaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 La distribution des produits non-alimentaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 Pratiques commerciales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 Les contrats commerciaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 Le «business» en Irlande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Moyens de paiement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Canaux promotionnels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Modes et tendances de consommation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 143 Structure de la population . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 Niveau de vie, pouvoir d’achat et habitudes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 Protection du consommateur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 De la bonne pratique des relations d’affaires . . . . . . . . . . . . . . . . 151 La culture des affaires : des relations informelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 L’importance des réseaux en Irlande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Le rôle des femmes dans le monde des affaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 158 L’implantation : première approche juridique et fiscale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Législation de l’investissement étranger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Cadre général . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Les structures d’aide à l’implantation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Les formes d’implantation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . La succursale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Le « Sole Trader » (équivalent à l’entrepreneur individuel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . La « Private Limited Company » (équivalent à la SARL) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . La « Public Limited Company » (équivalent à la SA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 168 168 169 169 La législation du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 Durée de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 La représentation du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 Coûts salariaux et charges sociales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 13 Sommaire Fiscalité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 L’impôt sur les sociétés (Corporation Tax) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . La TVA (Value Added Tax) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . La taxe sur les propriétés commerciales (Commercial Rate) . . . . . . . . . . . . . . . . Les nouvelles incitations et exemptions fiscales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 185 186 187 Financement de l’implantation et financement des projets . . . . . . . . . . 188 Les banques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 Les marchés financiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Les sociétés de capital-risque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 La convention de non-double imposition avec la France Vivre et travailler en Irlande Vivre . . . . . . . . . . . . 190 195 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 Formalités administratives et consulaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 Formalités et risque sanitaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 Langues officielles et commerciales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 Déplacements vers et dans le pays . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 Jours fériés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 Décalage horaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 Télécommunications . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 Location de bureaux et loyers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 Hôtels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 Restaurants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 Faire un peu de tourisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 Location de voitures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 14 Sommaire Travailler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 La recherche d’emploi Intermédiaires utiles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 Sociétés de courrier rapide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 Services du fisc et des douanes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 Banques françaises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 Principales banques irlandaises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 Principaux cabinets d’avocats (solicitors) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 Cabinets de conseil et d’audit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 Quelques agences de publicité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 Principaux organes de presse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 Contacts utiles sur place . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Services de l’Ambassade de France . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Autres représentations françaises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Services de l’ambassade d’Irlande en France . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 Ministères et administrations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 Contacts utiles en France . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Organismes français . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Organismes irlandais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 15