Pagina

DE ONTWIKKELING V/H STILLEVEN IX DE HÜLL. SCHILDERKUNST.
leven-schildering, waarvan we dus hier reeds
het wezen bespeurden, verborgen onder
uiterlijkheden van tijdgeest en traditie. Dit
is, wat de diepste eigenheid der Hollandsche
Schilderkunst mag heeten, die zich nooit
verloochenen kan. Zelfs in een geheel vervlaamscht kunstenaar, als Dirk Bouts ( l 1420
—1475), geboren te Haarlem, maar vermoedelijk reeds vroeg naar Brussel getrokken,
waar hij misschien de leerling was van Rogier van der Weyden, later tot aan
zijn dood in Leuven, *) zelfs in
dezen blijft die hollandsche eigenschap
volkomen bewaard,
ondanks den waarneembaren invloed
van Rogier. En dit
niet alleen: Bouts'
invloed op zijn tijdgenoot Memlinc, op
(ierard David en de
verdere Ylaamsche
school is onweerlegbaar en van niet geringe beteckenis. f)
In een werk als zijn
..Laatste Avondmaal", in de St.
Pieters-kerk te Leuven, vinden we dezelfde afwezigheid
DIRK BOUTS. LAATSTE
van alle sterk-bewogen handeling, als bij de andere Hollandsche
schilders, eenzelfde rustige, als peinzende toestand. Niets van Rogiers pathos, van Memlincs zachtere verrukking. En toch welke
stemming heeft de kunstenaar bereikt. Helder deint door de zaal de klank der goddelijke stem: ,.Neemt en eet. dit is mijn
lichaam" (Matth. XXVI. 26). Vol edele rust
*) A. 1 W a ut e r s : I.a 1'einturt.' Flamande: Paris,
gaat zijn zegenend gebaar en het is als een
voorgevoelen van de groote tragedie, die gaat
beginnen, wat hier om de aanzittenden wademt, eene bevangenheid van plechtigen weemoed. Laat ik hier de beschrijving geven van
Arnold Gofhn in zijn werk over Dirk Boiits. *)
,,()n dirait qu'ils écoutent en eux-mêmes
Ie retentissement du verbe divin; les uns
Tont accueilli dans une grande effusion de
foi et d'espoir; d'autres, tel celui qni est
assis a la gauche
de St. Jean, en
méditent les significations profondes;
Ie même et intense
saisissement se reilète, en traits divers, sur les visages
des assistants. Le
seul Judas, Ie dos
tourné au spectateur, la main gauche sur la hanche,
pandt jeter uu regard incrédule et
nar(]Tiois sur ses
compagnons et reste inch Herent, si non
hostile, a Femotion
unaniinc. Immobiles aussi, les personnages,
étrangers au drame. introduits par Bouts
AVONDMAAL. LEUVEN.
dans sa composition: Ie serviteur, les yeux baisses, renipli de
recueillemcnt, (|ui stationne derriére Ie ( hrist
et celui, debout auprès d'une credence, en
houj)])elande bleue bordée de fourrure brune
et bonnet rouge, qui. de mème que les deux
individus dont les faces se montrent a un
guichet, a droite de la cheminée, a la semblance moins d'un dévöt que d'un curicux".
Wel juist is dat gezegd: ,,ils écoutent en
eux-mèmes". — Ook in dit werk dus — ge-
s. (1. pag. 7 S - 8 4 .
t ) A m o l J C o f f i n : Thiéry limits, Hruxellos, 1907,
].a«. 23. 45—47-
359
*) A . ( l o f f i n : Tliiéry limits •. p a g . 6 7 .