Press%Release%
Un%neurone%rare%découvert%dans%le%cerveau%du%singe%
%
Des%chercheurs%de%l’institut%Max%Planck%ont%découvert%chez%le%macaque%un%type%unique%de%cellule%
nerveuse%qui%pourrait%être%lié%à%la%conscience%du%soi%et%à%l’empathie%chez%les%humains.%%
%
Tübingen,)…)Mai)2012.%La%partie%antérieure%du%cortex%insulaire%est%une%petite%région%du%cerveau%qui%
joue%un%rôle%crucial%dans%la%conscience%humaine%et%dans%une%toute%une%série%de%troubles%
neurologiques%apparentés.%%Un%type%unique%de%cellule%nerveuse%–%le%neurone%de%von%Economo%
(NVE)%–%est%présent%dans%cette%région%et%pourrait%dès%lors%constituer%un%des%substrats%anatomiques%
clés%de%la%conscience.%Le%monde%scientifique%a%longtemps%conclut%que%le%NVE%n’existe%que%chez%les%
humains,%les%grands%singes,%les%baleines%et%les%éléphants.%Henry%Evrard,%un%anatomiste%belge%
travaillant%à%l’institut%Max%Planck%de%Biologie%Cybernétique%en%Allemagne%vient%cependant%de%
découvrir%que%le%NVE%existe%aussi%chez%le%macaque,%un%singe%moins%‘évolué’%que%les%grands%singes%et%
l’humain.%%Cette%découverte%ouvre%de%nouvelles%voies%de%recherche%qui%pourront%peutTêtre%
permettre%de%mieux%comprendre%l’évolution%de%la%conscience%humaine%et%les%troubles%mentaux%
incluant%certaines%formes%d’autisme%et%de%démence.%
%
Le$cortex$insulaire,$ou$simplement$insula,$est$une$région$corticale$cachée$au$fin$fond$des$circonvolutions$
du$cerveau$et$qui$fut$longtemps$oubliée$par$les$chercheurs.$$Au$cours$des$dix$dernières$années,$l’insula,$en$
particulier$sa$partie$antérieure,$a$émergé$en$tant$que$structure$cérébrale$jouant$un$rôle$capital$dans$toute$
une$série$de$fonctions$liées$à$nos$sensations$corporelles$(chaud,$froid,$faim…),$à$nos$émotions$(bonheur,$
tristesse,$honte…),$à$notre$conscience$de$ces$sentiments$personnels$et$à$notre$conscience$des$autres.$Une$
lésion$de$l’insula$antérieure$peut$engendrer$une$inhabilité$profonde$à$ressentir$et$décrire$nos$émotions$ou$
à$percevoir$les$émotions$d’autrui.$De$tels$troubles$sont$souvent$observés$en$relation$avec$une$
malformation$de$l’insula$dans$l’autisme$et$dans$une$forme$comportementale$particulière$de$la$démence$
frontotemporale$(fcDFT).$
$
Le$neurone$de$von$Economo$(NVE)$se$trouve$précisément$dans$l’insula$antérieure$(et$dans$une$autre$
région$?$le$cortex$cingulé$?$qui$lui$est$apparentée).$Jusqu’à$présent,$il$était$estimé$que$le$NVE$ne$se$trouve$
que$chez$les$humains$et$les$grands$singes$(bonobos,$chimpanzés,$gorilles,$Orang?outang),$ainsi$que$chez$
certains$mammifères$dotés$d’un$cerveau$très$large$et$d’un$comportement$social$complexe$tels$que$les$
éléphants$et$les$baleines.$Au$contraire$des$neurones$pyramidaux$classiques$qui$se$trouvent$dans$
l’entièreté$du$cortex$chez$tous$les$mammifères,$le$NVE$a$une$morphologie$élancée$très$particulière$et$il$est$
aussi$en$général$trois$fois$plus$grands$que$les$neurones$pyramidaux.$Le$nombre$de$NVE$dans$l’insula$est$
significativement$réduit$dans$certaines$formes$d’autisme$et$dans$la$fcDFT.$Henry$Evrard$et$son$équipe$du$
Max$Planck$ont$récemment$découvert$que$le$NVE$existe$aussi$dans$le$cerveau$du$macaque,$une$espèce$de$
singe$bien$$plus$petit$et$moins$‘évolué’$que$les$grands$singes$et$les$humains,$et$qui$ne$se$reconnait$
d’ailleurs$pas$dans$un$miroir,$un$test$clé$pour$décelé$des$signes$de$reconnaissance$du$soi$chez$les$animaux.$
$
«$La$présence$des$NVE$chez$le$macaque$indique$que$cette$forme$particulière$de$cellules$n’est$plus$une$
exclusivité$des$primates$hominidés$(homme$et$grands$singes)$»,$explique$Henry$Evrard.$«$La$phylogénie$
du$NVE$doit$être$réexaminée.$Mais$ce$qui$est$bien$plus$important,$c’est$que$les$études$tant$attendues$des$