LLLC103 CHAPITRE 3 Page 1 sur 3 TROISIÈME étape : Marcus

publicité
LLLC103
CHAPITRE 3
Page 1 sur 3
TROISIÈME ETAPE : Marcus Quinto fratri salutem dicit
a) Marcus fratri salutem dicit.
b) Marcus Quinto salutem dicit.
c) Marcus Terentiae et fratri salutem dicit.
d) Homo homini lupus est.
On a conservé dans des manuscrits un grand nombre de lettres de Cicéron. L'en-tête de ces lettres comporte
le nom de l'expéditeur (au nominatif) et le nom du destinataire (au datif); l'expression salutem dicit se traduit
« il/elle dit bonjour ».
Le présent dicit se traduit « il/elle dit » (présent) ; le parfait dixit se traduit « il/elle a dit » (passé composé) ou
bien « il/elle dit » (passé simple)
Aurelia, Aureliae : Aurelia. Mère de Jules César.
Aurelius, Aurelii
Aurelius. Célèbre orateur, ami de Cicéron.
Atticus, Attici :
Atticus. Un grand ami de Marcus Tullius Cicéron.
Brutus, Bruti : Brutus (surnom romain). Lucius Junius Brutus fut un des premiers consuls de la république
romaine. Marcus Junius Brutus fut un des meurtriers de César.
Cornelia, Corneliae : Cornelia. Femme de Jules César.
Cornelius, Cornelii : Cornelius.
Tiro, Tironis : Tiron. Marcus Tullius Tiron, secrétaire et affranchi de Cicéron.
1) Traduire.
1ère série
1. Marcus Tullius Tironi salutem dixit.
2. Marcus Tullius Attico salutem dicit.
3. Quintus Terentiae et Marco salutem dicit.
4. Quintus, consulis frater, Tulliae et Tironi
salutem dicit.
5. Gaius consuli salutem dixit.
6. Marcus Tulliae salutem dicit.
7. Tiro Aureliae salutem dixit.
8. Marcus Aureliae salutem dicit.
9. Marcus Tironis fratri salutem dicit.
10. Marcus Cicero Cornelio salutem dixit.
2ème série
11. Marcus Corneliae salutem dixit.
12. Marci uxor Heluiae salutem dixit.
13. Caesar Tullio consuli salutem dicit.
14. Gaius Marci fratri salutem dicit.
15. Gaius sorori consulis salutem dixit.
16. Imperator consulis sorori salutem dicit.
17. Marcus Tullius consuli salutem dixit.
18. Miles imperatori salutem dicit.
19. Cornelius Bruto et Caesari salutem dixit.
20. Brutus Tironis uxori salutem dixit.
2) Traduire et compléter la colonne du datif.
0
1.
2.
3.
4.
5.
Nominatif
aqua
filia
Tullia
dominus
filius
Traduction
Génitif
aquae
filiae
Tulliae
domini
filii
Datif
6.
7.
8.
9.
10.
puer
miles
pater
ciuis
uxor
2.
3.
Caesar
l'enfant
pueri
militis
patris
ciuis
uxoris
3) Plus difficile. Compléter le tableau suivant.
0
1.
Nominatif
Aurelia
Traduction
Génitif
Aureliae
Datif
UNSA
Caesaris
equi
LLLC103
4.
5.
6.
7.
8.
9.
CHAPITRE 3
eques
frater
Page 2 sur 3
equitis
10.
11
12
13
fratri
la lettre
epistolae
imperatori
leo
lupus
Marcus
mater
seruus
soror
seruo
sorori
leonis
lupi
4) Relire attentivement la liste des verbes du chapitre précédent et traduire les expressions suivantes.
1.
epistolam accipere : recevoir une lettre
6.
epistolam habere
2.
epistolam mittere
7.
epistolam uidere
3.
epistolam legere
8.
epistolam dare
4.
epistolam reddere
9.
epistolam capere
5.
epistolam scribere
10.
epistolam tenere
5) Traduire.
1. Gaius Tullio epistolam mittit.
2. Gaius Marci epistolam mittit.
3. Cicero Tullio epistolam legit.
4. Marcus Tullius Cicero consuli epistolam fratris
dat.
5. Gaius Gaiae epistolam uidet.
6. Gaius Gaiae epistolam tenet.
7. Quintus Ciceronis epistolam capit.
8. Quintus Ciceroni epistolam legit
9. Soror Marci epistolam reddit.
10. Terentia et Tullia consuli epistolam scribunt.
6) Dans la liste ci-dessous le génitif des deux premiers mots est abrégé. Pourquoi ne pas abréger le
génitif des mots suivants?
aqua, ae,
l'eau
dominus,i,
le maître
uirtus, uirtutis,
le courage, le mérite
miles, militis, le soldat
homo, hominis,
l'être humain
leo, leonis, le lion
ciuis, ciuis, le citoyen
lapis, lapidis, la pierre
mater, matris, la mère
mulier, mulieris,
la femme
iter, itineris,
le chemin, le voyage
7) Mots nouveaux à décliner au datif.
1. urbs
2. fur
3. amicus
4. fluuius
5. labor
6. iustitia
la ville
le voleur
l'ami
le fleuve
le travail
la justice
urbis
furis
amici
fluuii
laboris
iustitiae
urbi
furi
7. ignis
8. nix
9. iniuria
10. praetor
le feu
la neige
l'injustice
le préteur (magistrat
romain)
ignis
niuis
iniuriae
praetoris
BILAN
CAS
NOMINATIF
GENITIF
DATIF
1ère déclinaison
aqua
aquae
aquae
2ème déclinaison
dominus
domini
domino
3ème déclinaison
miles
militis
militi
Le génitif marque le complément du nom. Le datif marque le complément indirect du verbe.
L'opposition est >< fuit ; dicit >< dixit
Le latin dispose d'un présent dicit « il/elle dit » (présent) et d'un parfait dixit : « il/elle a dit » (passé composé)
« il/elle dit » (passé simple)
On observe aussi l'opposition des deux radicaux du verbe dicere, dire: dic- (radical du présent) et dix(radical du parfait).
UNSA
LLLC103
CHAPITRE 3
Page 3 sur 3
CORRECTION
Marcus Tullius a dit bonjour à Tiron. Marcus Tullius dit bonjour à Atticus. Quintus dit bonjour à
Terentia et à Marcus. Quintus, le frère du consul dit bonjour à Tullia et à Tiron. Gaius a dit bonjour au
consul. Marcus dit bonjour à Tullia. Tiro a dit bonjour à Aurelia. Marcus dit bonjour à Aurelia.
Marcus dit bonjour au frère de Tiron. Marcus Cicéron a dit bonjour à Cornelius.
1.2) Marcus a dit bonjour à Cornelia. L’épouse de Marcus a dit bonjour à Helvia. César dit bonjour au
consul Tullius. Gaius dit bonjour au frère de Marcus. Gaius a dit bonjour à la sœur du consul. Le
général en chef dit bonjour à la sœur du consul. Marcus Tullius a dit bonjour au consul. Le soldat dit
bonjour au général en chef. Cornelius a dit bonjour à Brutus et à César. Brutus a dit bonjour à
l’épouse de Tiron.
2) eau – fille – Tullia – maître – fils – soldat – père – citoyen – épouse – aquae – filiae – Tulliae – domino –
filio – puero – militi – patri – ciui – uxori
3) nominatif : equus – epistola – imperator - traduction : Aurelia – César – cheval – chevalier – frère –
général en chef – lion – loup – Marcus – mère – esclave – sœur – génitif: fratris – imperatoris – Marci- matris
– serui – sororis – datif : Aureliae – Caesari – equo – equiti – epistolae – leoni – lupo – Marco – matri –
4) envoyer, lire, rendre, écrire, avoir, voir, donner, prendre, tenir une lettre
5) Gaius envoie une lettre à Tullius - Gaius envoie la lettre de Marcus – Cicéron lit une lettre à Tullius –
Marcus Tullius Cicéron donne la lettre de son frère au consul – Gaius voit la lettre de Gaia – Gaius tient la
lettre de Gaia – Quintus prend la lettre de Cicéron – Quintus lit une lettre à Cicéron – La sœur (de Marcus)
rend la lettre (de Marcus) – Terentia et Tullia écrivent une lettre au consul.
6) Parce que le radical est également modifié.
7) amico – fluuio – labori – iustitiae – igni – niui – iniuriae - praetori
1.1)
UNSA
Téléchargement