BEST oF SlATES VolUME 4 BEST OF SLATES VOLUME 4 Redactie en lay-out Rédaction et mise en pages Gudrun Krämer, Karl Krämer Verlag Stuttgart Hertekening van de plannen Adaptation des plans Andrea Arnold Karl Krämer Verlag Stuttgart Vertaling Traduction AFT Mechels Vertaalbureau bvba, Begijnendijk Printing Impression CLAES printing, St-Pieters-Leeuw © Karl Krämer Verlag Stuttgart 2014 All rights reserved. Alle rechten voorbehouden. Tous droits réservés Printed in Belgium. Gedrukt in België. Imprimé en Belgique ISBN 978-3-7828-0534-6 INHOUDSOPGAVE SOMMAIRE 28 EENGEZINSWONING IN MARENNE 56 WOON- EN HANDELSPAND IN TESSENDERLO MAISON UNIFAMILIALE À MARENNE COMPLEXE À USAGE MIXTE RÉSIDENTIEL ET Pierre Poncelet architecture COMMERCIAL À TESSENDERLO Architectenburo Bart Coenen 30 EENGEZINSWONING IN NIJLEN MAISON UNIFAMILIALE À NIJLEN 58 Bellemans Architecten bvba APPARTEMENTSGEBOUW MET HANDELSZAKEN IN ZEDELGEM IMMEUBLE À APPARTEMENTS ET COMMERCES 32 4 ADMINISTRATIEF CENTRUM IN ANTOING À ZEDELGEM INLEIDING CENTRE ADMINISTRATIF D‘ANTOING Toon Breyne bvba INTRODUCTION Pierre Petit + Luc Moulin 60 6 WOONZORGCENTRUM IN MIDDELKERKE 34 HABITATION PASSIVE À MERELBEKE CENTRE RÉSIDENTIEL DE SOINS À ACADÉMIE ET CENTRE CULTUREL À RENAIX Ignace Dustoulin – Dominique Van Cauwenberghe MIDDELKERKE evr-Architecten Vandenbussche-Dejonghe bvba 62 36 8 PASSIEFWONING IN MERELBEKE SCHOOL EN CULTUURCENTRUM IN RONSE KLEUTERSCHOOL IN MAINZ SENIORENWONINGEN IN EEKLO JARDIN D‘ENFANTS À MAINZ WELLNESSCENTRUM IN MAINVAULT HABITATIONS POUR PERSONNES DU Hille Architekten + Stadtplaner CENTRE DE BIEN-ÊTRE À MAINVAULT TROISÈME ÂGE À EEKLO H & V Architecture AMV Architecten 64 ZORGCENTRUM IN ‘S-HEER ARENDSKERKE CENTRE RÉSIDENTIELDE SOINS À 10 WONING MET ATELIER EN STUDIO IN LUBBEEK 38 APPARTEMENTSGEBOUW IN RUMBEKE ‘S-HEER ARENDSKERKE HABITATION / ATELIER ET STUDIO À LUBBEEK APPARTEMENTS À RUMBEKE Domen Architecten Peter Kint Architecten Fien Vandenberghe 66 12 14 WOONHUIS IN MALMEDY SENIORENWONINGEN IN DUBLIN EENGEZINSWONING IN LUXEMBOURG RÉSIDENCES POUR LE TROISIÈME ÂGE À HABITATION À MALMEDY MAISON INDIVIDUELLE À LUXEMBOURG DUBLIN Bastin & Becker Christian Bauer Associés City Architects Division of Dublin City Council EENGEZINSWONING IN MECHERNICH 40 42 MAISON UNIFAMILIALE À MECHERNICH VRAGEN AAN QUESTIONS À 68 Sala Makumbundu VRAGEN AAN QUESTIONS À Jeremy Wales Architekt Michael Danke 46 16 UITBREIDING FUNERARIUM VAN STABROEK 72 WONINGEN IN DUNDALK DORPSHUIS IN BRUNEHAUT EXTENSION DU FUNERARIUM DE STABROEK HABITATIONS À DUNDALK MAISON DE VILLAGE À BRUNEHAUT Mertens-Architecten McNamee Ltd. Atelier d‘architecture Barbara Noirhomme 48 18 EENGEZINSWONING IN SEILLES EENGEZINSWONING IN BURGKUNSTADT MAISON UNIFAMILIALE À SEILLES MAISON UNIFAMILIALE À BURGKUNSTADT Grégory Milquet 74 HABITATIONS POUR PERSONNES ÂGÉES H2M Architekten + Stadtplaner À OAKLAND VILLAGE 50 20 EENGEZINSWONING IN HARCHIES EENGEZINSWONING IN NAMEN MAISON UNIFAMILIALE À HARCHIES MAISON UNIFAMILIALE À NAMUR AUDE Architectes Glancy Nicholls architects 76 AND‘ROL architecture 26 SOCIALE HUURWONINGEN IN CONCHES-SUR-GONDOIRE 52 22 WOONCOMPLEX VOOR SENIOREN IN OAKLAND VILLAGE EENGEZINSWONING IN ROCHEFORT LOGEMENTS SOCIAUX LOCATIFS VRAGEN AAN QUESTIONS À MAISON UNIFAMILIALE À ROCHEFORT À CONCHES-SUR-GONDOIRE Annvéronike Roland + Georg Schmidthals Maurice Schoofs Chartier-Dalix architectes SOCIALE HUURWONINGEN IN MOLENBEEK 54 WONING HALFOPEN BEBOUWING IN TEMSE 78 WOONTOREN IN HAARLEM HABITATIONS SOCIALES À MOLENBEEK MAISON MITOYENNE À TEMSE IMMEUBLE À APPARTEMENTS À HARLEM Cipolat_Architecture Bas Wauman architectenbureau bvba CASA architecten INLEIDING INTRODUCTION Hoe veelzijdig vezelcementleien in de architectuur gebruikt kunnen worden, blijkt duidelijk uit de verschillende voorbeelden die in het vierde nummer van ‘Best of Slates’ worden voorgesteld. Of het nu om een- of meergezinswoningen, appartementsgebouwen, senioren- of verzorgingscentra, kantoor- of industriële gebouwen, vrijetijdsconstructies of onderwijsinstellingen en kleuterscholen gaat, het materiaal vezelcement is zodanig universeel dat het voor alle bouwplannen gebruikt kan worden en desondanks telkens voor een autonoom en modern effect zorgt. Door het ruime aanbod aan diverse formaten en kleuren laten creatieve ideeën en aantrekkelijke materiaalcombinaties zich bovendien probleemloos omzetten. Tegelijkertijd zijn vezelcementleien als geen ander bouwmateriaal geschikt om aansluiting te vinden bij regionale bouw- en materiaaltradities en er een moderne interpretatie aan te geven. La versatilité de l’ardoise en fibres-ciment et la multitude de ses applications architecturales sont, une fois de plus, illustrées de façon convaincante dans ce Volume 4 de ‘Best of Slates’. Qu’il s’agisse de maisons uni- ou plurifamiliales, d’immeubles à appartements, de résidences gériatriques, de bâtiments pour commerces ou bureaux, de centres récréatifs, d’écoles ou de jardins d’enfants, le fibresciment est un matériau universel au point de satisfaire aux exigences constructives les plus variées tout en procurant un aspect original et contemporain aux réalisations pratiques, quelles qu’elles soient. Le large éventail de couleurs et de formats proposés s’adapte avec aise et élégance aux idées architecturales les plus créatives. En outre, l’ardoise en fibres-ciment est, plus que tout autre matériau, capable de reprendre certaines traditions constructives locales ou régionales et de les transposer en un langage de formes résolument moderne. De eisen die aan de gebouwschil worden gesteld, worden intussen almaar strenger. Zo moet de bekleding van gevels en daken tegenwoordig niet alleen voor dichtheid en comfort zorgen, ze moet daarnaast ook energie-efficiënt, duurzaam en recycleerbaar zijn. Door hun meerlagige opbouw uit isolatie, dampscherm, draagconstructie en bedaking of gevelbekleding zijn constructies met vezelcementleien dan ook uitgegroeid tot een hoogwaardig bouwelement dat probleemloos aan deze ecologische eisen tegemoet kan komen. Les exigences posées aux enveloppes constructives se font plus rigoureuses de jour en jour. Non seulement les revêtements de façade et de toiture doivent-ils garantir étanchéité et confort, on attend également d’eux qu’ils soient durables, recyclables et efficaces du point de vue énergétique. Avec leur structure multicouches haut rendement – isolation, film d’étanchéité, structure porteuse et revêtement de toiture ou bardage de façade d’après le cas – les enveloppes constructives à base d’ardoises en fibres-ciment sont devenues des éléments incontournables dans l’accomplissement des normes environnementales actuelles. Dat geldt echter eveneens in architectonisch opzicht: met haast geen enkel ander bouwmateriaal kunnen gevel- en dakvormen scherper worden vormgegeven dan met vezelcementleien. De kleinformaat leien passen zich immers perfect aan kanten en bogen, overstekken en insprongen aan. Bij enkele voorbeelden die in dit nummer zijn opgenomen, bestaat zelfs de volledige gebouwschil uit vezelcementleien. Ze doen op die manier een sculpturaal volume ontstaan en verlenen zelfs traditionele bouwvormen een moderne aanblik. Wij hopen dat de hier getoonde internationale voorbeelden uit België, Nederland, Ierland, Groot-Brittannië, Luxemburg, Frankrijk en Duitsland als inspiratiebron kunnen dienen. Verschillende voorbeelden in dit boek werden ten slotte voorzien van een detailtekening op schaal 1:10. Dit zijn echter principiële tekeningen. Vormen, afmetingen, patronen en constructies kunnen van regio tot regio van de hier getoonde voorbeelden verschillen. Wanneer u concrete plannen hebt, doet u er dus altijd goed aan om rechtstreeks contact op te nemen met de fabrikant. 4 Peu de matériaux créent autant de possibilités architecturales que le fibres-ciment dès qu’il s’agit de mettre en valeur une toiture ou façade. Le format réduit des ardoises en fibres-ciment permet à l’architecte inventif de négocier courbes, arêtes, projections et renfoncements de façade sans le moindre problème. Dans quelques exemples montrés ici, l’enveloppe constructive complète se compose d’ardoises en fibres-ciment. Ces revêtements uniformes, réalisés d’un trait, ont un effet sculptural indéniable et confèrent un aspect résolument contemporain, même aux constructions les plus traditionnelles. Nous osons espérer que les nombreux exemples internationaux rassemblés ici – Belgique, Pays-Bas, Irlande, Grande-Bretagne, Luxembourg, France et Allemagne – retiendront toute votre attention et vous procureront le plaisir qu’on associe couramment à la vue des belles choses. De nombreux exemples repris dans cette brochure sont agrémentés de dessins à l’échelle 1:10. Il ne s’agit néanmoins pas de plans architecturaux au sens propre mais bien d’exemples schématiques de solutions individualisées, adaptées aux contingences locales des différents pays. Formes, formats, motifs de pose et techniques de construction peuvent en effet varier d’un endroit à l’autre. Pour votre planification concrète, nous vous conseillons de prendre contact avec le fabricant. 5 WOONZORGCENTRUM HAERLEBOUT IN MIDDELKERKE CENTRE RÉSIDENTIEL DE SOINS HAERLEBOUT À MIDDELKERKE LOCATIE ADRESSE Middelkerke, B ARCHITECTEN ARCHITECTES Architectenbureau VandenbusscheDejonghe bvba, Oostkamp, en et MSDN architecten, Brugge PROJECTGROOTTE 4 129 m2 vloeroppervlakte SUPERFICIE 4129 m² de superficie au sol DRAAGSTRUCTUUR Massiefbouw in cellenbeton STRUCTURE PORTEUSE Construction massive en béton cellulaire LEIEN Alterna 60 x 32 halfsteensverband ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose horizontale à recouvrementdouble KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé Gevel, onderste deel | verticale doorsnede Façade, partie basse | coupe verticale 6 1 : 10 De drie delen van het woonzorgcentrum onderscheiden zich qua vormen en mate- Les trois entités majeures de ce nouveau centre résidentiel de soins se distinguent rialen. De serviceflats zijn in een ringvormig volume uit zandkleurige baksteen l’une de l’autre par les formes et les matériaux. Les unités d’habitation assistée ondergebracht, dat naar de kleur en de textuur van het vroegere duinlandschap sont regroupées dans un volume de forme annulaire, réalisé en briques couleur verwijst. De woonzorgkamers bevinden zich in vier korte, naar het toegangsplein en sable, qui rappelle la texture et les formes des anciens paysages de dunes littorales. het aangrenzende park gerichte gebouwvleugels. Hun met donkere vezelcement- Les chambres individuelles de séjour/soins se trouvent dans une deuxième entité leien beklede gevels verlenen deze eenheid een meer stedelijke uitstraling. Beide comprenant quatre ailes de longueur réduite, orientées en direction de l’espace delen zijn via een balkvormig volume met elkaar verbonden, dat door het samenspel d’accès et du parc avoisinant. Les bardages d’ardoises foncées en fibres-ciment tussen de gordijngevels in glas en de gordijnen met kleurrijke panden een transpa- leur confèrent, en contraste, une allure plus citadine. Ces deux entités architec- rante, vrolijke uitstraling krijgt. In dit verbindingsgedeelte bevinden zich woonver- turales sont reliées par une troisième, un volume parallélépipédique qui, par le jeu trekken, de polyvalente ruimte en de kantoren. subtil des façades-rideau en verre et des jalousies en lamelles multicolores, donne une impression de transparence et d’enjouement. Ce volume de liaison abrite des chambres de séjour, une salle polyvalente et des bureaux. 7 WELLNESSCENTRUM IN MAINVAULT CENTRE DE BIEN-ÊTRE À MAINVAULT LOCATIE ADRESSE Bulle de Détente, Mainvault, B ARCHITECTEN ARCHITECTES H & V Architecture, ATH, B PROJECTGROOTTE 397 m2 SUPERFICIE 397 m2 DRAAGSTRUCTUUR Metselwerk/gewapend beton/ metalen skelet STRUCTURE PORTEUSE Maçonnerie / béton armé/ charpente métallique LEIEN Alterna 60 x 32 dubbele dekking ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 8 Het wellnesscentrum ligt in de dalkom bij het binnenrijden van de gemeente Main- Le centre de bien-être se trouve dans le fond d’un val, à l’entrée du village de Main- vault. Het sobere, minimalistische gebouw herinnert in zijn omtreklijnen aan de vault. Ce bâtiment sobre aux lignes minimalistes rappelle, par sa forme générale, landbouwschuur die we vroeger op deze plek aantroffen. Zijn duidelijke contouren l’ancienne grange de ferme qui se trouvait en cet endroit. La netteté des contours - zonder uitstekend dakgedeelte wordt door de buitenschil uit slechts één materiaal sans saillies de toiture - est encore accentuée par l’enveloppe constructive réalisée – vezelcementleien – nog extra benadrukt. Onderbroken wordt de uniforme bui- à l’aide d’un seul matériau : l’ardoise en fibres-ciment. Çà et là, quelques subtiles tenschil alleen door enkele houten elementen die de toegangszone en een aantal touches de bois rompent l’unité du revêtement, entre autres autour de l’entrée et vensteropeningen kenmerken. Een voetgangersbrug uit hout en metaal kruist de de quelques fenêtres. Un pont pour piétons, réalisé en bois et métal, enjambe le Vériomplanque en leidt naar de hoofdingang van het wellnesscentrum. De sculp- ruisseau de Vériomplanque et mène directement à l’entrée principale du centre. turale werking verleent het gebouw tot slot nog een signaalfunctie die strookt met L’effet sculptural confère au bâtiment une fonction de signalisation qui correspond zijn openbaar gebruik. bien à son emploi public. 9 WONING MET ATELIER EN STUDIO IN LUBBEEK HABITATION AVEC ATELIER ET STUDIO À LUBBEEK LOCATIE ADRESSE Lubbeek, B ARCHITECTEN ARCHITECTES Peter Kint Architecten, Pellenberg, B Medewerkers Collaborateurs A. Sterck, F. Demoitié, P. Coeckaerts PROJECTGROOTTE 235 m2 SUPERFICIE 235 m2 DRAAGSTRUCTUUR Dragend metselwerk in snelbouw STRUCTURE PORTEUSE Maçonnerie porteuse en blocs de construction rapide LEIEN Alterna 60 x 32 halfsteensverband ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose horizontale à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé Gevel, vensteraansluiting, klauwstuk | verticale doorsnede Façade, raccord de fenêtre, acrotère | coupe verticale 10 1 : 10 Het perceel voor de woning met atelier bevindt zich op de overgang tussen de lan- La parcelle de cette maison avec atelier se trouve dans une zone de transition delijke omgeving en de bebouwde kom van het dorp. De omliggende gebouwen zijn entre l’agglomération villageoise et la campagne environnante. Les bâtiments voi- behoorlijk heterogeen en verschillen ook van grootte, een context die hernomen sins sont de formes et de dimensions fort disparates. Ce contexte architectural werd in het hoogteverschil tussen beide delen van de constructie. Het dubbel zo spécifique se reflète dans l’habitation, dont les deux parties principales ont une hoge, dwars geplaatste volume omvat een studio en de slaapvertrekken. In het hauteur différente. Le volume transversal à étage abrite un studio et les chambres lange, lage gedeelte bevinden zich de woonruimte op de gelijkvloerse en het atelier à coucher. Dans l’aile longue à niveau unique se trouve le séjour et, dans la cave, op de kelderverdieping. Verder werden de vensteropeningen zodanig geplaatst dat l’atelier. Les fenêtres sont disposées de façon à ménager d’agréables vues sur les ze een uitzicht bieden op de historische gebouwen van de gemeente en de rand van bâtiments historiques du village et la lisière boisée proche. Les bardages foncés het bos. De donkere vezelcementleien tegen de gevels doen beide delen ten slotte d’ardoises en fibres-ciment fondent les deux volumes architecturaux en un en- tot één geheel versmelten. semble homogène. 11 WOONHUIS IN MALMEDY HABITATION À MALMEDY LOCATIE ADRESSE Malmedy, B ARCHITECTEN ARCHITECTES Bastin & Becker DRAAGSTRUCTUUR Houtskeletbouw STRUCTURE PORTEUSE Construction à ossature en bois LEIEN Alterna 60 x 32 halfsteensverband ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose horizontale à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 12 Op dit smalle perceel met een breedte van 3,80 m en een grondoppervlakte van Sur cette parcelle étroite – elle ne fait pas plus de 3,80 mètres de large – et d’une slechts 31 vierkante meter bevond zich vroeger een kleine werkplaats. Deze con- superficie de 31 m² mètres carrés à peine, se trouvait un ancien atelier. Il a été rem- structie werd afgebroken en vervangen door een bijzonder woonhuis dat qua vorm placé par une habitation hors du commun qui, par ses formes générales, s’intègre weliswaar in de huizenrij past, maar dat tegelijk toch ook een duidelijk contrapunt bien dans la rangée des maisons avoisinantes tout en s’en démarquant visuelle- vormt door de zuivere, uniforme buitenschil voor gevels en dak uit donkere vezel- ment par son enveloppe constructive aux lignes nettes et consistantes, regroupant cementleien. Om de bewoners te beschermen tegen de nieuwsgierige blikken van toiture et façades sous un même revêtement d’ardoises en fibres-ciment foncées. voorbijgangers in deze drukke straat, werden er voor de grote glaspartijen onder- Pour protéger les habitants des regards indiscrets dans cette rue très fréquentée, broken houten latten geplaatst. Binnenin is de woning licht met veel invallend zon- les grandes baies vitrées ont été pourvues d’un lattis en claire-voie. L’intérieur de licht. Door de grote open ruimtes achteraan de woning komen ook het groen langs la maison, très clair, est inondé de lumière. Le vaste terrain dégagé situé à l’arrière de oever en het uitzicht over het dal volledig tot hun recht. permet l’accès au rivage verdoyants du cours d’eau et procure une vue panoramique sur la vallée. 13 EENGEZINSWONING IN MECHERNICH MAISON UNIFAMILIALE À MECHERNICH LOCATIE ADRESSE Mechernich-Gehn, Nordeifel, D ARCHITECT ARCHITECTE Michael Danke, Aachen DRAAGSTRUCTUUR Houten woning in massiefbouw STRUCTURE PORTEUSE Habitation passive-massive en bois LEIEN Ruitleien Caliza 40 x 40 ARDOISES Losanges Caliza 40 x 40 KLEUR Natuurgrijs COULEUR Gris naturel Gevel, klauwstuk | verticale doorsnede Façade, acrotère | coupe verticale 14 1 : 10 Deze bijzonder duurzame woning werd als houten huis uit één stuk in massiefbouw Cette habitation particulièrement écologique et durable a été réalisée selon les uit 22 ton zilverden opgetrokken en met beukenhouten pinnen vastgezet. Door principes de la construction passive-massive à partir de quelque 22 tonnes de het verschil in uitzetting tussen beide houtsoorten komen de pinnen stevig vast te sapin blanc, assemblé à l’aide de chevilles en hêtre. Les dilatations thermiques zitten en zorgen ze zo voor een verankering van de houten planken van de muur-, différentes de ces deux essences garantissent un serrage parfait des chevilles plafond- en vloerelementen. Voor de winddichtheid werd het volledige gebouw et, partant, la stabilité des parois, plafonds et planchers en bois. Pour en assurer met zachte vezelplaat omhuld en met vezelcementleien in ruitpatroon bekleed l’étanchéité au vent, la construction a été intégralement enveloppée de panneaux als bescherming tegen de regen. Een zorgvuldige planning maakte een precieze isolants légers et recouverte d’ardoises en fibres-ciment à pose en losange classi- prefabricage, een probleemloze montage en dus een korte bouwtijd mogelijk. De que. La planification rigoureuse des travaux a permis une préfabrication efficace massiefhouten binnenruimte verspreidt een aangenaam klimaat en is bouwfysisch des éléments, leur montage aisé sur chantier et par conséquent une sensible ré- gesproken vochtregulerend. Daarmee in contrast staat de beoogde streng- en zui- duction des délais. L’espace intérieur, entièrement en bois, respire une atmosphère verheid van de architectuur. des plus conviviales et assure une parfaite régulation du taux d’humidité. En net contraste avec ceci, les lignes architecturales donnent une impression de sobriété, voire même de sévérité. 15 DORPSHUIS DE LAPLAIGNE IN BRUNEHAUT MAISON DE VILLAGE DE LAPLAIGNE À BRUNEHAUT LOCATIE ADRESSE Brunehaut, B ARCHITECT ARCHITECTE Atelier d‘architecture Barbara Noirhomme, Brunehaut, B DRAAGSTRUCTUUR Houtskeletstructuur en gemengde muren; parement in hout (lork) en baksteen STRUCTURE PORTEUSE Construction à ossature bois et murs mixtes ; parement en bois (mélèze) et en briques de terre cuite LEIEN Alterna 60 x 32 halfsteensverband ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose horizontale à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 16 Dit dorpshuis wordt voornamelijk door plaatselijke verenigingen gebruikt. Door zijn La maison de village sert principalement de lieu de rencontre aux associations lo- traditionele woningvorm met zadeldak past het wonderwel in de omgeving, terwijl cales. Son apparence traditionnelle, avec toiture en bâtière, s’intègre parfaitement de materiaalkeuze en vormgeving van de gevel de constructie een moderne toets dans le paysage. Le choix des matériaux et l’agencement de la façade confèrent bezorgen. Vooral de ongewoon geordende vensteropeningen in verschillende for- néanmoins à cette maison un caractère contemporain. En particulier la disposition maten maken duidelijk dat het hier om een bijzonder gebouw gaat. Delen van de inhabituelle des fenêtres et leurs dimensions variées à l’extrême signalent aux pas- gevel en het dak bestaan uit antracietkleurige vezelcementleien die een mooi con- sants qu’il s’agit ici d’un bâtiment à vocation particulière. Une partie des façades et trast vormen met het elders gebruikte hout. Het met vezelcementleien bedekte dak la toiture sont couvertes d’ardoises en fibres-ciment de couleur anthracite, con- is tegelijkertijd ook bedoeld als verwijzing naar de dorpskerk van Laplaigne, waarvan trastant ainsi avec les teints chauds des boiseries de parement. En même temps, het dak met leien bedekt is. Het dorpshuis is ten slotte als passiefgebouw opgevat la toiture d’ardoises en fibres-ciment fait subtilement référence à l’église du vil- en bij de keuze van de gebruikte materialen werd eveneens veel belang gehecht aan lage de Laplaigne, dont le clocher est couvert d’ardoises lui aussi. Cette maison de milieuvriendelijkheid. village, bâtie selon le concept des habitations passives, témoigne également de respect pour l’environnement par le choix réfléchi des matériaux de construction. 17 EENGEZINSWONING IN BURGKUNSTADT MAISON UNIFAMILIALE À BURGKUNSTADT LOCATIE ADRESSE Burgkunstadt, D ARCHITECTEN ARCHITECTES H2M Architekten + Stadtplaner GmbH, Kulmbach, D www.h2m-architekten.de PROJECTGROOTTE 268 m2 bruto oppervlakte SUPERFICIE 268 m2 de surface brute DRAAGSTRUCTUUR Houtskeletbouw STRUCTURE PORTEUSE Construction à ossature en bois LEIEN Eternit dak- en gevelplaten 32 x 60 dubbele dekking ARDOISES Ardoises de façade et de toiture Eternit 32 x 60 en pose à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé Detailschnitt Fenster I 1:10 18 Dak, dakvenster | verticale doorsnede Detailschnitt Dachfenster I 1:10 Toit, lucarne | coupe verticale 1 : 10 Deze eengezinswoning ligt aan de rand van de gemeente, in een vrije bouwzone. In Cette maison unifamiliale se situe dans une zone à lotissements en bordure de vil- deze omgeving zorgt de constructie voor een aangenaam contrast met haar nieuwe lage. Dans cet environnement, elle affirme sa personnalité par rapport aux maisons buren door haar duidelijke contouren en uniforme buitenschil uit donkere vezelce- voisines en affichant des lignes claires et nettes, ainsi qu’un revêtement uniforme mentleien. Het maakt dat het pand aandoet als een markante, autonome afsluiting d’ardoises foncées en fibres-ciment. Elle forme aussi une transition marquée entre op de overgang naar een meer open landschap. Het huis staat ook los op het perceel l’agglomération villageoise et les campagnes environnantes. La construction, de en wisselt open en gesloten gevels af met verwijzingen naar de natuurlijke ruimte. type dégagé, joue habilement avec l’alternance des façades ouvertes et fermées, Door de compacte vorm van het gebouw, het gebruik van milieuvriendelijke mate- interagissant ainsi avec les espaces libres qui l’entourent. La compacité des volu- rialen en een uitgekiend energieconcept kon tot slot ook aan de lage-energienorm mes architecturaux, l’emploi de matériaux écologiques et le concept énergétique voldaan worden. raffiné ont permis de réaliser ici une construction ‘basse énergie’. 19 EENGEZINSWONING IN NAMEN MAISON UNIFAMILIALE À NAMUR LOCATIE ADRESSE Namen Namur, B ARCHITECTEN ARCHITECTES AND‘ROL architecture, Namen Namur, B Annvéronike Roland, Georg Schmidthals PROJECTGROOTTE 138 m2 SUPERFICIE 138 m2 DRAAGSTRUCTUUR Traditioneel metselwerk in baksteen, holle betonelementen STRUCTURE PORTEUSE Maçonnerie traditionnelle en terre cuite, hourdis en béton LEIEN Ruitleien Alterna 40 x 40 x 10 dambordpatroon ARDOISES Losange Alterna 40 x 40 x 10 pose à damiers KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 20 Het erg lange, maar niet bijzonder brede grondstuk waarop deze lage-energiewo- La proximité d’un ravin impressionnant et les dimensions inhabituelles – une lon- ning werd opgetrokken, wordt gekenmerkt door de beangstigende nabijheid van gueur extrême pour une largeur assez réduite – caractérisent la parcelle sur la- een ravijn en zijn buitengewone afmetingen. Het compacte, eenvoudige volume van quelle a été érigée cette maison. Le volume net et compact du séjour, orienté côté de naar de tuin gerichte woonruimte leunt aan tegen een ringmuur die zich over jardin, s’appuie contre un mur d’enceinte qui fait toute la longueur du terrain. Un de hele lengte van het perceel uitstrekt. Een tweede bouwvolume dat als bureau of deuxième volume de construction, pouvant servir de bureau ou de débarras, se opslagruimte gebruikt kan worden, bevindt zich eveneens achter de muur en lijkt trouve également derrière ce mur, dont il forme une saillie prononcée. Le mur er wel een uitbouw van te vormen. De ringmuur bestaat uit prefab betondorpels d’enceinte, composé de linteaux en béton superposés, fait figure d’interprétation als moderne interpretatie van de versterkingsmuur die in dezelfde straat te vinden contemporaine d’un ancien mur de fortification, toujours visible dans la même rue. is. De ruwe externe aanblik staat daarbij in schril contrast met het gladde opper- Son appareil grossier contraste fortement avec les surfaces lisses des ardoises en vlak van de ruitvormig geplaatste vezelcementleien waarmee de gevel van het huis fibres-ciment posées en losange sur toutes les façades de la maison. bekleed is. 21 VRAGEN AAN QUESTIONS À ANNVÉRONIKE ROLAND + GEORG SCHMIDTHALS Uw bureau AND’ROL is een jong bureau. Sinds wanneer bestaat het? En welke zijn de specificiteiten van uw werk? Het bureau AND’ROL werd opgericht in 2011 door Annvéronike Roland en Georg Schmidthals. Ons werk spitst zich voornamelijk toe op ruimtelijke problemen die vooral van de binnenkant uitgaan. Zo proberen we gevoelige afmetingen in al hun vormen te verwerken om zin te geven aan onze tussenkomsten. Votre bureau AND‘ROL est un jeune bureau. Depuis quand existe-t-il ? Et quelles sont les spécificités de votre travail ? Le bureau AND’ROL a été créé en 2011 par Annvéronike Roland et Georg Schmidthals. Notre travail se concentre essentiellement sur des problématiques spatiales qui partent de l’intérieur avant tout. Nous essayons de traiter les dimensions sensibles dans toutes leurs formes afin de conférer du sens à nos interventions. Is het WALL HOUSE in Namen één van uw ‘individuele woning’-projecten? En welke elementen of argumenten hebben de opdrachtgever overtuigd om dit project aan u toe te vertrouwen? Het WALL HOUSE is één van de eerste ‘individuele woning’-projecten van het bureau AND’ROL en het is ook onze eigen woning. Est-ce que le WALL HOUSE à Namur est un de vos premiers projets de „maison individuelle“ ? Et quels éléments ou arguments ont convaincu le maître d‘ouvrage à vous confier ce projet ? Le WALL HOUSE est un des premiers projets de maison individuelle du bureau AND’ROL. Il s’agit de notre propre maison. Zou u ons het architecturale concept kunnen beschrijven, waaraan het project beantwoordt? De wijk waarin het project zich situeert, is een hoger gelegen buurt die uitsteekt boven la Corbeille van de stad Namen. De wijk wordt afgebakend door oude steengroeven en er zijn ook historische aanwijzingen die ons doen vermoeden dat hier vroeger een fort moet hebben gestaan. De nog altijd in de straat aanwezige oude vestingmuren vormen een stille getuige van dit verleden. Het is in die geest van een herbezocht verleden dat het verhaal achter het project ontstaan is. Zo hebben we enerzijds de aanwezigheid van deze vestingmuren geherinterpreteerd door een ringmuur te creëren rond het hele perceel, als gevel en onderbouw van de woning. En anderzijds speelt het project ook met de vrije uitzichten op het omliggende groen en de citadel van Namen, doordat alle gevels werden opengewerkt met verschillende formaten van vensters. Hierdoor bieden alle vertrekken bijzondere en onverwachte uitzichten op de omgeving en het landschap. De locatiekeuze van de openingen weerspiegelt dan weer de interne organisatie van het huis in halve verdiepingen. Het asymmetrische dak werd daarnaast nog voorzien van een grote, achteruitgeplaatste opening, waardoor een omkaderd balkon ontstond, dat uitkijkt op de verschillende heuvels achter Namen en dat een bijzonder plek vormt om zich neer te vleien en van het uitzicht te genieten. Pouvez-vous décrire le concept architectural auquel répond ce projet ? Le quartier dans lequel se trouve le projet est un quartier en hauteur qui surplombe la corbeille de la ville de Namur. Le quartier est délimité par d’anciennes carrières et dont l’histoire nous indique qu’un ancien fort y avait été implanté. La présence d’anciens murs de fortification dans la rue nous révèle encore aujourd’hui l’histoire du lieu. C’est dans cet esprit d’un passé revisité que l’histoire du projet a vu le jour. Nous avons d’une part réinterprété la présence de ces murs de fortification en créant un mur d’enceinte tout le long de la parcelle, devenant façade et assise de l’habitation. Le projet joue avec les vues imprenables sur les alentours verdoyants et la citadelle de Namur s’ouvrant sur toutes les façades à travers des fenêtres de différentes tailles, offrant à chaque pièce des vues particulières et inattendues sur les alentours et le paysage. L’agencement des percements reflète l’organisation interne de la maison en demi-niveaux. La toiture asymétrique intègre une large ouverture en retrait, formant ainsi un balcon encadré, se dirigeant vers les collines au-delà de Namur et formant un endroit particulier pour se percher et profiter de la vue. 22 Hebt u de vorm van het gebouw van binnen naar buiten toe ontwikkeld of is de vorm het resultaat van de omliggende of stedenbouwkundige context? De drie tegelijk. De vorm van het gebouw vloeit niet alleen voort uit een permanente band van de binnen- met de buitenkant en omgekeerd, maar ook uit een nauwe band met de nabije en de verre omgeving. Deze woning begeleidt onze verplaatsingen, oriënteert onze blikken en geeft uit op het omliggende landschap. De eerste tekening voor deze woning was trouwens een doorsnede. Gezien de aard van het hellende terrein, zijn gebrek aan diepte en een beperkt budget, zagen we ons ook genoodzaakt om de constructie te optimaliseren en iets compacts op te trekken, dat zich zo goed mogelijk aan de bestaande context zou aanpassen. Het huis telt verder tal van verschoven vloeroppervlakken (halve verdiepingen) die het licht tussen de niveaus doorlaten en die uitkijken op de Avez-vous développé la forme du bâtiment de l‘intérieur vers l‘extérieur ou est-il le résultat du contexte environnemental ou urbanistique ? Les trois à la fois. La forme du bâtiment découle d’une relation permanente de l’intérieur vers l’extérieur et vice versa, mais également d’une relation étroite avec l’environnement direct et lointain. Cette habitation accompagne nos déplacements, oriente nos regards et s’ouvre sur le paysage environnant. Le premier dessin pour cette habitation fût une coupe. Vu la nature du terrain en pente, son manque de profondeur et un budget restreint, il nous a fallu optimiser la construction et réaliser une construction compacte qui s’adapte au mieux au contexte existant. La maison joue avec des surfaces décalées de plancher (demi niveaux) qui laissent passer la lumière entre les niveaux et ouvrent des vues sur le contexte environnant tout en préservant des qualités d’espace 23 omliggende context zonder te raken aan de kwaliteiten van de verschillende ruimtes. Daarbij werd er gespeeld met transparantie en een vlotte overgang tussen de niveaus om het gevoel van ruimte aan te wakkeren. De eenheid is bovendien georganiseerd rond de trap die we als een soort van ruggengraat kunnen beschouwen. Qua bouwvolume strekt het silhouet van de woning zich ten slotte zachtjes uit naar de hemel, terwijl het zich tegelijk harmonieus integreert in het bebouwde landschap dankzij de vestingmuur die de woning verankert in het verleden van de wijk. Waarom koos u voor ruitvormige leien voor de gevel en het dak? Als tegengewicht voor de horizontaliteit van de vestingmuur en de westelijke gevel die in geprefabriceerde betondorpels werd uitgevoerd, opteerden we voor ruitvormige leien om te spelen met de tegenstelling tussen beide formaten: de in dambordpatroon geplaatste leien met hun lichte tekening van diagonalen die een gladde huid vormen, zorgen immers voor een mooi contrast met het reliëf van de uitstekende voegen van het ruwe beton. Op die manier wilden we voor variaties in materialen zorgen en verschillende lichteffecten creëren. Dit compositiewerk begeleidt ook onze denkoefening over de gevoelige dimensie van materiaal. Bovendien laten de leien ons toe om een erg energie-efficiënte woning te realiseren door het gebruik van aanzienlijke isolatiediktes, aangevuld met een dunne en lichte afwerkingslaag – de leien – zonder dat de totale dikte van de buitenmuren daardoor hoeft toe te nemen. Het gemakkelijke onderhoud en de duurzaamheid van dit materiaal hadden ons van bij het begin al overtuigd. Spelen milieu en duurzaamheid een belangrijke rol in uw werk en/of uw keuzes van materialen? Vandaag kunnen architectenbureaus niet anders dan rekening houden met ecologische overwegingen. Zo merken we dat zelfs de ‘kleinste’ private opdrachtgevers steeds meer oog blijken te hebben voor het ecologische aspect, wanneer ze bouwen en de te gebruiken materialen moeten kiezen. Voor zover mogelijk, houden we ook rekening met zulke overwegingen vanaf de ontwerpfase. De materiaalkeuze is dan weer iets dat deel uitmaakt van ons werk, net zoals de ruimte: het materiaal wordt met zorg uitgekozen, omwille van zijn aanblik die uitnodigt tot aanraken of een bepaald visueel contact, en dat in elke fase van het project. Voor ons beperkt duurzaamheid zich echter niet tot het kiezen van de te benutten materialen, noch tot de technische aspecten van een goed geïsoleerd en van een mechanische ventilatie voorzien huis: een project moet namelijk absoluut ingepast worden in de geschiedenis van zijn eigen context, moet aangepast worden aan een vaak erg beperkt budget en moet de gewoonten van de bewoners (opnieuw) onder de loep nemen om vernieuwende, moduleerbare en duurzame oplossingen te kunnen voorstellen. Ook dat maakt allemaal deel uit van een globaal duurzaamheidsconcept. 24 différentes. Nous jouons sur la transparence et la fluidité entre les niveaux afin d’exalter la sensation d’espace. L’unité s’articule autour de l’escalier comme colonne vertébrale. Au niveau d’un gabarit, la silhouette de la maison s’élance doucement dans le ciel tout en s’insérant en harmonie dans le paysage construit, grâce au mur d’enceinte qui vient ancrer l’habitation dans l’histoire du quartier. Pour quelle raison avez-vous utilisé des ardoises losanges pour la façade et pour la toiture? Afin de contrarier l’horizontalité du mur d’enceinte et de la façade ouest, réalisés en prélinteaux en béton, nous avons opté pour des ardoises losanges, jouant ainsi de l’opposition entre ces deux formats : Les ardoises posées en damier avec leur léger dessin de diagonales forment une peau lisse qui contraste avec le relief des joints dépassants du béton brut. Nous voulions ainsi créer des variations de matière et des jeux de lumière différenciés. Ce travail de composition accompagne notre réflexion sur la dimension sensible de la matière. De plus, les ardoises nous permettent de réaliser une maison très performante au niveau énergétique en posant des épaisseurs d’isolant importantes et en rajoutant juste une finition mince et légère - les ardoises - sans pour autant devoir augmenter l’épaisseur totale des murs extérieurs. L’entretien facile et la durabilité de ce matériau nous avaient convaincus dès le départ. Est-ce que l‘environnement et la durabilité jouent un rôle important dans votre travail et / ou dans le choix des matériaux ? A l’heure actuelle, les bureaux d’architecture ne peuvent faire l’impasse des considérations écologiques. Nous remarquons que même les « petits » maîtres d’ouvrages privés sont de plus en plus attentifs à l’aspect écologique dans la construction et dans le choix de matériaux. Nous intégrons ces considérations dès la conception, dans la mesure du possible. Quant au choix des matériaux, cela fait partie de notre travail, au même titre que l’espace : la matière est choisie avec soin, pour son aspect qui invite le contact tactile ou visuel, et ce, à toute les échelles du projet. Mais pour nous, la durabilité ne se limite pas qu’au choix des matériaux ni aux aspects techniques d’une maison bien isolée et fournie d’une ventilation mécanique : Il est indispensable d’inscrire un projet dans l’histoire de son contexte, de l’adapter à un budget souvent très restreint et de (re)questionner les habitus des habitants afin de proposer des solutions innovantes, modulables et durables. Tout cela fait également partie d’une conception globale de durabilité. Comment voyez-vous l‘avenir pour un jeune bureau d‘architecture en Belgique ? Commençons par le présent, un jeune bureau doit faire preuve de flexibilité et doit être capable de s’adapter face à de nouvelles données : Les architectes sont confrontés aujourd’hui à une profession en pleine Hoe ziet u de toekomst voor een jong architectenbureau in België? Laat ons beginnen met het heden. Een jong bureau moet blijk geven van flexibiliteit en moet zich kunnen aanpassen aan nieuwe gegevens: architecten zien zich vandaag de dag geconfronteerd met een beroep dat volop aan het veranderen is, met een diversificatie en technische specialisatie van de klassieke taken van een allround architect. Bovendien domineert de moeilijke economische context al enkele jaren het discours van de architecten. Naar onze mening heeft een architect een sociale plicht die tegenwoordig al te snel terzijde wordt geschoven ten gunste van een esthetiek die al te vaak de trends van het moment volgt. En volgens ons komt het er bovenal op aan om tussenkomsten vanuit en ten dienste van de mens te creëren, m.a.w. om voor een relationele esthetiek te zorgen. Hebt u soms de mogelijkheid om aan architectuurwedstrijden mee te doen? En hoe groot acht u de kans dat een jong bureau dergelijke wedstrijden kan winnen? Ja, we nemen deel aan architectuurwedstrijden. Daartoe werken we op dit ogenblik echter wel vaak samen met andere bureaus om zienswijzen met elkaar te vergelijken en kennis uit te wisselen. Voor jonge bureaus wordt het ook almaar belangrijker om met al gevestigde bureaus samen te werken, gelet op de steeds strengere voorwaarden die in de bestekken worden opgenomen met betrekking tot de verplichte referenties van reeds gerealiseerde gebouwen. En hoe ziet u de architectenopleiding? Vindt u dat jonge architecten voldoende voorbereid zijn op hun taak? Aangezien we in Duitsland en Oostenrijk gestudeerd en gewerkt hebben, kunnen we onze respectieve opleidingen gemakkelijk vergelijken. In deze twee landen gaan studenten tijdens hun studies bijvoorbeeld meedraaien in architectenbureaus om er stages te doen, waarvan de duur van 6 maanden tot meerdere jaren kan variëren. Deze studenten komen hierdoor weliswaar later op de arbeidsmarkt terecht, maar wel met veel meer bagage dan in België. Omdat we ook les geven, is het onze plicht om jongvolwassenen op te leiden in een geest van flexibiliteit en openheid in plaats van ervoor te zorgen dat ze onmiddellijk ‘inzetbaar’ zijn in eender welk bureau. Het is dan ook onmogelijk om ‘gebruiksklare’ architecten op te leiden. Gelukkig stopt de opleiding niet na 5 jaar studies. transformation avec une diversification et une spécialisation technique des tâches classiques d’un architecte généraliste. De plus, le contexte économique difficile domine les discours des architectes depuis plusieurs années. Nous pensons que l’architecte a un devoir social qu’on a tendance actuellement à mettre de côté au profit d’une esthétique qui suit trop souvent les tendances du moment, et qu’il s’agit avant tout de créer des interventions à partir de l’Homme et au service de celui-ci, soit une esthétique relationnelle. Avez-vous parfois la possibilité de participer à des concours d‘architecture ? Et quelles sont, d‘après vous les chances de l‘emporter pour un jeune bureau ? Oui, nous participons à des concours d’architecture. Pour l’instant, nous nous associons souvent à d’autres bureaux afin de croiser les regards et de favoriser les échanges de savoir. Pour des jeunes bureaux, il est de plus en plus important de s’associer avec des bureaux déjà établis vu les conditions de plus en plus strictes dans les cahiers des charges par rapport aux références obligatoires de bâtiments déjà réalisés. Comment voyez-vous la formation des architectes ? Pensez-vous que les jeunes architectes sont suffisamment préparés à leur tâche ? Ayant étudié et travaillé en Allemagne et en Autriche, nous pouvons aisément comparer nos formations respectives. Par exemple, dans ces deux pays, les étudiants intègrent des bureaux d’architecture pendant leurs études pour y réaliser des stages variant d’une période allant de 6 mois à plusieurs années. Ces étudiants sont sur le marché du travail plus tard, mais avec un bagage plus important qu’en Belgique. Etant également enseignants, il est de notre devoir de former des jeunes adultes dans un esprit de flexibilité et d’ouverture plutôt que d’être directement «utilisable» dans n’importe quel bureau. Il est impossible de former des « architectes prêts à l’emploi » ; heureusement, la formation ne s’arrête pas au terme des 5 années d’études. Quel projet et pour qui aimeriez-vous concevoir un jour ? Nous aimerions réaliser le pied-à-terre de Rem Koolhaas en Belgique. Welk project zou u tot slot graag op een dag ontwerpen en voor wie? We zouden graag het pied-à-terre van Rem Koolhaas in België willen realiseren. 25 SOCIALE HUURWONINGEN IN SINT-JANS-MOLENBEEK HABITATIONS SOCIALES LOCATIVES À MOLENBEEK-SAINT-JEAN LOCATIE ADRESSE Sint-Jans-Molenbeek Molenbeek-Saint-Jean, B ARCHITECTEN ARCHITECTES Cipolat_Architecture SPRL, Brussel Bruxelles, B PROJECTGROOTTE 600 m2 SUPERFICIE 600 m2 LEIEN, PLATEN Boronda 40 x 27 halfsteensverband EQUITONE [tectiva] ARDOISES, PANNEAUX Boronda 40 x 27 en pose horizontale à recouvrement double EQUITONE [tectiva] KLEUR Zinkgrijs COULEUR Gris zinc 26 Met zijn eigenzinnige gevel en markante ingang vormt dit gebouw een opvallende Avec sa façade individualiste et son entrée hors du commun, cet immeuble compte realisatie in deze wijk van Molenbeek. Langs de straatkant vertoont de met don- remplir une fonction-phare dans le quartier de Molenbeek où il est implanté. Côté kere vezelcementleien beklede gevel een soort van L-vorm boven het achteruit- rue, la façade aux nombreuses encoignures revêtues d’ardoises foncées en fibres- geplaatste toegangsportaal. Via dit portaal beland je op het binnenterrein van het ciment adopte une forme générale en L au-dessus du portail d’entrée bâti en retrait. huizenblok waar publiekelijk toegankelijke moestuintjes werden aangelegd. Langs Ce passage donne accès à la cour intérieure du bloc à appartements dans laquelle de kant van ditzelfde binnenterrein zijn de uitstekende gebouwdelen eveneens met ont été aménagés de petits potagers citadins, accessibles au public. Côté cour donkere vezelcementleien bekleed, waardoor ze voor een duidelijk contrasterend aussi, les principaux éléments de façade ont été recouverts d’ardoises en fibres- effect zorgen. In dit als passiefgebouw opgevat pand bevinden zich vier woningen ciment de couleur foncée, en contraste marqué avec la végétation. L’immeuble, met een licht van elkaar verschillende indeling als gevolg van de schuine hoeken van construit selon les principes de passivité énergétique, abrite quatre habitations de gebouwvorm. dont les aménagements intérieurs, dictés par les angles obliques de la façade, différent tous légèrement entre eux. 27 EENGEZINSWONING IN MARENNE MAISON UNIFAMILIALE À MARENNE LOCATIE ADRESSE Marenne, B ARCHITECTEN ARCHITECTES Pierre Poncelet architecture, Marche-en-Famenne, B PROJECTGROOTTE 105 m2 SUPERFICIE 105 m2 DRAAGSTRUCTUUR Cellenbeton STRUCTURE PORTEUSE Béton cellulaire LEIEN Dak: Boronda 45 x 32 dubbele dekking gevel: Alterna 60 x 32 halfsteensverband ARDOISES Toit : Boronda 45 x 32 en pose à recouvrement double façade : Alterna 60 x 32 en pose horizontale à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 28 Deze als lage-energieconstructie opgevatte eengezinswoning ligt aan de rand van Conçue d’origine comme une construction ‘basse énergie’, cette maison unifami- het grondgebied van de gemeente Marenne. Vanaf deze plek heeft men een prach- liale est située en bordure du village de Marenne. Elle offre de jolies échappées sur tig uitzicht op het platteland en het aanpalende bos. De uniforme bekleding van la campagne et la forêt avoisinantes. Le revêtement uniforme d’ardoises foncées dak en gevels met donkere vezelcementleien benadrukt de klassieke vorm van de en fibres-ciment sur les façades et la toiture accentue à souhait les formes ar- woning met puntgevel en zadeldak. Het dak steekt echter nergens uit en er zijn ook chitecturales classiques à toit en bâtière. En absence de saillies de toiture et de nergens dakgoten te bespeuren. Alleen de verschillende formaten van venster en de chéneaux visibles, les seuls éléments à enjoliver les façades sont les formats variés twee uitbouwen verlevendigen de gevels. Binnenin domineren dan weer de zoveel des fenêtres et les deux annexes aux murs clairs et contrastants. L’intérieur se ca- mogelijk onbehandeld gelaten materialen. ractérise par l’emploi généralisé de matériaux à l’état naturel. 29 EENGEZINSWONING IN NIJLEN MAISON UNIFAMILIALE À NIJLEN LOCATIE ADRESSE Nijlen, B ARCHITECTEN ARCHITECTES Bellemans Architecten bvba, Herentals, B Tijs Bellemans PROJECTGROOTTE Totale oppervlakte 260 m², bewoonbare oppervlakte 144 m² SUPERFICIE Totale 260 m², habitable 144 m² DRAAGSTRUCTUUR Traditioneel bouwwerk in baksteen met betonvloeren, constructie in hout voor het dak, in staal voor de bijgebouwen STRUCTURE PORTEUSE Maçonnerie traditionnelle à hourdis en béton, charpente de toit en bois, structures en acier pour les annexes LEIEN Alterna 60 x 32 dubbele dekking ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé Dak, dakgoot | verticale doorsnede Toit, chêneau | coupe verticale 30 1 : 10 Dit compacte woonhuis bestaat uit een eenvoudig volume met scherpe hoeken uit Un volume architectural aux lignes sobres et nettes revêtu de briques de parement lichtgrijze gevelsteen, een klassiek volume met zadeldak dat met vezelcementleien gris clair, une toiture traditionnelle en bâtière couverte d’ardoises en fibres-ciment bedekt is en de stalen constructie van de carport en het terras. De lichte gevels in et des structures en acier pour la terrasse et l’abri-garage définissent le caractère baksteen contrasteren met de donkere bekleding in hout op de gelijkvloerse verdie- de cette habitation unifamiliale. La clarté des façades en brique contraste agréab- ping, de antracietkleurige dakleien en het donker gelakt staal. De naar het noorden lement avec la tonalité chaude des bardages en bois du rez-de-chaussée, avec la toe gesloten gevel opent zich naar het zuiden en zorgt met zijn grote openingen couleur anthracite des ardoises de toiture et avec la peinture noire des construc- voor een goede energiebalans. Details, zoals verzonken afvoerpijpen, ingewerkte tions métalliques. Fermée au nord, la maison s’ouvre généreusement au midi et dakgoten en de geïntegreerde stalen constructie, benadrukken de duidelijke, contribue ainsi à établir un bilan énergétique positif. De savants détails de réalisa- strakke aanblik. tion tels que les tuyaux de décharge encastrés, les chéneaux invisibles et les structures métalliques habilement intégrées accentuent encore la sobriété du concept général. 31 ADMINISTRATIEF CENTRUM VAN DE STAD ANTOING CENTRE ADMINISTRATIF DE LA VILLE D‘ANTOING LOCATIE ADRESSE Antoing, Pays Blanc, B ARCHITECTEN ARCHITECTES Association Momentanée Pierre Petit, Doornik Tournai, B Luc Moulin, Doornik Tournai, B PROJECTGROOTTE 2430 m² SUPERFICIE 2430 m² DRAAGSTRUCTUUR Betonstructuur/constructie van het industriële type STRUCTURE PORTEUSE Structure en béton / construction de type industriel LEIEN Activa 60 x 32 halfsteensverband ARDOISES Activa 60 x 32 en pose horizontale à recouvrement double KLEUR Natuurgrijs COULEUR Gris naturel 32 Het nieuw administratief centrum van de stad Antoing wordt gekenmerkt door Les matériaux à tonalité prédominante claire, les formes rectangulaires bien tran- overwegend lichte materialen, een duidelijke, rechthoekige vorm en variërende chées et la grande variété de fenêtres font la personnalité spécifique du nouveau vensterformaten. De lichtgrijze vezelcementleien die voor de gevels werden ge- centre administratif de la ville d’Antoing. Les bardages d’ardoises en fibres-ciment bruikt, verwijzen naar de geschiedenis van de stad Antoing als hoofdstad van gris clair font référence à l’histoire d’Antoing, en sa qualité de chef-lieu du Pays het Pays Blanc. Het was echter niet alleen de associatie met kalk en cement die Blanc. Pourtant, l’association avec des produits comme la chaux et le ciment ne als doorslaggevend gold bij de keuze voor Activa-leien als gevelbekleding van de fut pas le seul élément à avoir joué un rôle dans le choix de l’ardoise Activa pour les boven-verdieping, maar ook het feit dat ze met hun titaniumcoating door een spe- revêtements de façade de l’étage supérieur. Le fait que, grâce à leur composition ciaal chemisch procedé bijdragen tot de zuivering van de lucht. Ook binnenin treffen à base de titane, elles contribuent à une purification efficace de l’air a certaine- we ten slotte stenen muren en bekledingen uit minerale materialen aan, die steeds ment aidé à convaincre le maître d’œuvre. Dans la cour intérieure aussi, la présence opnieuw refereren naar deze landschappelijke ruimte. de murs en maçonnerie et de bardages minéraux ne cesse de rappeler le contexte géographique de ce projet. 33 SCHOOL EN CULTUURCENTRUM IN RONSE ACADÉMIE ET CENTRE CULTUREL À RENAIX LOCATIE ADRESSE Cultuurcentrum De Ververij / kunstacademie Vlaamse Ardennen Ronse Renaix, B ARCHITECTEN ARCHITECTES evr- Architecten, Gent, B Medewerkers Collaborateurs Bart Verstappen, Anneleen Dhondt, Dimitri Duysburgh, Wart Thys, Manu Heytens PROJECTGROOTTE 7000 m2 oppervlakte SUPERFICIE 7000 m2 LEIEN Alterna 60 x 32 open voeg ARDOISES Alterna 60 x 32 Pose à claire-voie KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 1 : 10 Gevel, vensteraansluiting | verticale doorsnede Façade, raccord de fenêtre | coupe verticale 34 Dit gebouwencomplex maakt deel uit van de vierde fase van het stadsvernieuwings- Ce complexe de bâtiments fait partie de la quatrième phase du projet de rénovation project ‘De Ververij’ in Ronse en omvat een muziekacademie, diverse lokalen voor urbaine ‘De Ververij’ à Renaix et comprend une académie de musique, des espaces beeldende kunsten, een dansstudio en een tentoonstellingsruimte. De nieuwe mu- pour l’enseignement artistique, un studio de danse et une salle d’exposition. La ziekacademie kwam er op de plaats van de ruïnes van de voormalige textielfabriek nouvelle académie de musique est flanquée par ce qui reste des anciens bâtiments De Nieuwe die tot in de grond werd gerenoveerd. Een belangrijke ontwerpdoelstel- de l’usine textile ‘De Nieuwe’, rénovés de fond en comble. Une des idées maîtres- ling was het verzekeren van de duurzaamheid, wat tot de compacte gebouwvorm, ses du projet est la durabilité et celle-ci s’exprime à souhait dans la compacité des de beantwoording aan de lage-energienorm, de zorgvuldig uitgekozen materialen bâtiments, dans les principes ‘basse énergie’ adoptés, dans le choix réfléchi des en een flexibele ruimte-indeling leidde. De gevel van de gelijkvloerse verdieping matériaux et dans la polyvalence des agencements intérieurs. Les façades du rez- werd in baksteen uitgevoerd en de gevel van de bovenverdiepingen werd met don- de-chaussée sont réalisées en brique et celles des étages bardées d’ardoises fon- kere vezelcementleien bekleed, waardoor oud en nieuw tot één geheel verbonden cées en fibres-ciment, ce qui réunit l’ancien et le neuf dans un concept général bien werden. Het ongewone plaatsingspatroon van de vezelcementleien bezorgt de ge- équilibré. La pose inhabituelle des ardoises en fibres-ciment donne au complexe un vel ten slotte een fraaie structuur. aspect attrayant. 35 SENIORENWONINGEN IN EEKLO HABITATIONS POUR PERSONNES DU TROISIÈME ÂGE À EEKLO LOCATIE ADRESSE Eeklo, B ARCHITECTEN ARCHITECTES AMV Architecten, Wetterem, B PROJECTGROOTTE 4118 m2 SUPERFICIE 4118 m2 DRAAGSTRUCTUUR Gelijkvloerse verdieping metselwerk, bovenverdieping hout STRUCTURE PORTEUSE Rez-de-chaussée en maçonnerie, étage à ossature en bois LEIEN Alterna 40 x 27 dubbele dekking ARDOISES Alterna 40 x 27 en pose recouvrement double KLEUR Dak: avondroze Gevel: lood, parelgrijs, avondroze COULEUR Toiture : rose nuit Façades : plomb, gris perle, rose nuit Gevel, venster | verticale doorsnede Façade, fenêtre | coupe verticale 36 1 : 10 Deze duurzaam opgetrokken uitbreiding van een woon- en verzorgingscomplex Cette extension d’un home et centre de soins pour le troisième âge – réalisée selon voor senioren vormt de eerste bouwfase van het masterplan 2020. De constructie les principes de durabilité – constitue la première phase de construction du Plan Di- was nodig geworden om de bewoners hetzelfde niveau van verzorging te kunnen recteur 2020. Les travaux d’agrandissement étaient indispensables pour garantir à blijven bieden. Op de gelijkvloerse verdieping bevinden zich 36 appartementen, terme le respect des normes en matière de soins. Au rez-de-chaussée se trouvent onderverdeeld in drie woongroepen voor dementerende ouderen. Op de bovenver- 36 appartements, répartis sur trois groupes d’habitation et spécialement réservés dieping zijn er 20 serviceflats ingericht. De gevelbekleding uit vezelcementleien in aux personnes souffrant de démence. L’étage, lui, compte 20 unités d’habitation drie verschillende kleuren bezorgt het gebouw een sympathieke, levendige aanblik assistée. Les revêtements de façade à base d’ardoises en fibres-ciment en trois en doet het kleiner lijken dan het in werkelijkheid is. De leien zelf werden geplaatst couleurs différentes donnent au bâtiment son aspect sympathique et convivial, et volgens een gelijkmatig, terugkerend patroon, waarin de drie gebruikte tinten elk le font en même temps paraître plus petit qu’il n’est en réalité. La pose des ardoises een gelijk aandeel toegedicht kregen. Ook het hellende dak is met vezelcementleien s’est faite selon un patron récurrent et à part égale pour chacune des trois couleurs. bekleed, zij het dan in één kleur. Le toit incliné, par contre, est revêtu d’ardoises d’une seule teinte. 37 APPARTEMENTSGEBOUW IN RUMBEKE APPARTEMENTS À RUMBEKE LOCATIE ADRESSE Rumbeke, B ARCHITECTEN ARCHITECTES Fien Vandenberghe, Ieper, B www.fien-v.be PROJECTGROOTTE 1990 m2 , verspreid over vier verdiepingen SUPERFICIE 1990 m² répartis sur quatre niveaux DRAAGSTRUCTUUR Volle constructie, beton en staal STRUCTURE PORTEUSE Construction massive, béton et acier LEIEN Alterna 60 x 32 halfsteensverband ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose horizontale à recouvrement double KLEUR Betongrijs, parelgrijs, grijsbruin COULEUR Gris béton, gris perle, gris brun Gevel, klauwstuk | verticale doorsnede Façade, acrotère | coupe verticale 38 1 : 10 De gedeeltelijke bekleding van de attiekverdieping met onregelmatig geplaatste C’est le revêtement partiel de l’étage sous toit à l’aide d’ardoises en fibres-ciment vezelcementleien in de drie kleuren betongrijs, parelgrijs en grijsbruin verleent het de trois couleurs différentes – gris béton, gris perle et gris brun – et à pose irrégu- appartementsgebouw een ongewone, bekoorlijke afwerking. Het bouwwerk, dat lière qui donne au bâtiment son aspect inhabituel, bien que séduisant. L’immeuble, voor het overige uit een volle constructie in staal en beton bestaat en van grote une construction massive en béton et acier, est généreusement vitré et abrite neuf glaspartijen werd voorzien, omvat negen appartementen met één tot vier kamers. appartements avec de une à quatre chambres à coucher. En réalité, ces apparte- De woningen zijn over twee verschillende gebouwen verdeeld, die twee straten met ments sont répartis sur deux bâtiments distincts, qui joignent deux rues contiguës. elkaar verbinden. De gelijkvloerse verdieping van beide woningen is voor winkels en Les rez-de-chaussée respectifs sont aménagés pour des commerces et des bu- kantoren bestemd. reaux. 39 EENGEZINSWONING IN LUXEMBOURG MAISON INDIVIDUELLE À LUXEMBOURG LOCATIE ADRESSE Luxemburg Luxembourg ARCHITECTEN ARCHITECTES Christian Bauer Associés, Luxembourg PROJECTGROOTTE Woonoppervlakte 235 m2 , naburig stuk 115 m2 SUPERFICIE Surface habitable 235 m2 , pièce de service 115 m2 DRAAGSTRUCTUUR Beton 20 cm, houtskelet met isolatie STRUCTURE PORTEUSE Béton 20 cm, ossature bois avec isolation thermique LEIEN Alterna 60 x 32 halfsteensverband ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose horizontale à recouvrement double KLEUR Betongrijs en zinkgrijs COULEUR Gris béton et gris zinc 40 Deze eengezinswoning vormt de markante afsluiting van een rij woonhuizen in een Cette maison unifamiliale clôture de façon remarquable - et remarquée - un rang historisch gegroeid woongebied. Daarbij lagen de grootte van het gebouw en de tot d’habitations dans un quartier résidentiel d’origine historique. Les dimensions in de nok gemeten hoogte van het pand al op voorhand vast. Wat uit deze premissen générales et la hauteur de faîte découlent des règles urbanistiques en vigueur is ontstaan, is echter verre van een traditionele woning met twee verdiepingen en mais la construction ne ressemble, pour le reste, en rien à une habitation tradi- een zadeldak. Om het grote dakvolume optisch te verkleinen, werd het met dezelfde tionnelle à deux étages et toit en bâtière. Pour que le volume de toiture soit moins lichte vezelcementleien bekleed als de gevel. Op die manier lijkt het dak een vol- dominant, il a été couvert des mêmes ardoises claires en fibres-ciment que les gende verdieping en lijkt het huis hoger en slanker. De her en der verspreide don- façades. Cet artifice optique donne l’impression que le toit est un étage supplé- kere vezelcementleien versterken deze uniformiteit nog en geven de constructie mentaire et fait aussi paraître la maison plus haute et plus élancée qu’elle n’est en een levendige en moderne aanblik. Hun donkere kleur gaat ten slotte harmonieus réalité. Les quelques ardoises foncées, habilement réparties ça et là, renforcent samen met de duidelijk uit de gevel uitstekende dagstukken voor de vensterbanden encore l’impression d’homogénéité et ajoutent une touche ludique au concept. en toegangsdeuren. Leur couleur sombre s’harmonise d’ailleurs avec celle des intrados de fenêtre et de l’encadrement d’entrée, tous éléments en nette projection par rapport aux plans des façades. 41 VRAGEN AAN QUESTIONS À SALA MAKUMBUNDU CHRISTIAN BAUER ASSOCIÉS Waren er bepaalde richtlijnen waarmee u bij het ontwerp en de bouw van de eengezinswoning in Luxemburg rekening moest houden – bv. langs de kant van de opdrachtgever, vanuit de context of omwille van speciale bouwvoorschriften? Het perceel waarop de eengezinswoning werd opgetrokken, was voor een rijwoning voorzien. De lengte, breedte en hoogte van het gebouw, de hoogte van de overgang van gevel naar dak en de precieze locatie op het perceel waren van tevoren door het bestemmingsplan bepaald. Uit deze premissen vloeide voort dat het dakvolume enigszins dominant werkte. De opdrachtgevers stonden open voor onze voorstellen; voor hen was het alleen erg belangrijk dat het gebouw geen inblik van buitenaf bood in hun privéruimten. Het bestemmingsplan had ons bovendien de vorm van een traditioneel woonhuis opgelegd, een vorm die in dit historisch gegroeid woongebied gebruikelijk was. Het perceel ligt ook net in de overgangszone tussen de historische bebouwing en het nieuwbouwgebied. Door de bekleding met vezelcementleien konden we het gebouw echter zeer goed in de context tussen oud en nieuw inpassen. Kunt u ons het ontwerpidee beschrijven, dat aan de basis van het gebouw ligt? De bedoeling was om een eenvoudig bouwvolume te creëren, dat niet in gevel en dak was onderverdeeld, maar een eenheid lijkt. De toegang tot de woning werd ook op de lange zijde voorzien om het gebouw een zekere autonomie te geven. Welke rol speelden de vezelcementleien in twee kleuren waarmee gevel en dak bekleed zijn? Door gebruik te maken van hetzelfde materiaal, konden we voor een samenhang tussen gevel en dakvlak zorgen en de naast elkaar geplaatste vensters enigszins in het geheel doen opgaan. En door het gebruik van de twee kleuren doet het gebouw ondanks zijn traditionele vormen toch erg levendig aan. 42 Deviez-vous tenir compte de directives particulières lors du concept de cette maison unifamiliale à Luxembourg, en particulier de la part du maître d’ouvrage ou de l’urbanisme ? La parcelle était prévue pour une maison en fin de rang. Profondeur, largeur et hauteur de construction étaient prescrites par les règles d’urbanisme, ainsi que la hauteur de chéneau et l’implantation exacte de la maison sur la parcelle. Malheureusement, toutes ces directives risquaient de donner à la toiture une part trop dominante dans le concept général. Les maîtres d’ouvrage se déclarèrent ouverts à nos suggestions. Pour eux, il importait surtout de limiter les regards indiscrets de l’extérieur, préjudiciables à leur vie privée. Les règles d’urbanisme nous imposaient les formes générales d’une habitation classique, comme de rigueur dans cette zone résidentielle d’origine ancienne. La parcelle se situe d’ailleurs à la limite entre le centre historique et les nouveaux quartiers. Le revêtement d’ardoises en fibresciment nous a permis de concilier l’ancien et le neuf. Pourriez-vous nous écrire le concept qui fut à la base du projet ? Nous voulions un volume architectural simple et net, sans distinction marquée entre façades et toiture, bref un concept qui donne une impression d’unité. L’entrée se trouve sur le côté, ce qui affirme le caractère dégagé et indépendant de la construction. Quel rôle jouent les ardoises en fibres-ciment de deux couleurs, employées aussi bien en toiture que sur les façades ? En employant partout le même matériau, nous sommes parvenus à unifier visuellement la toiture et les façades et à réduire quelque peu l’impact des grandes travées de fenêtres. Le jeu des couleurs ajoute aussi une dimension gaie et ludique au concept traditionnel de la construction. Wat naast de ongewone vorm en de buitenschil van het gebouw opvalt, is de grote zorgvuldigheid waarmee bepaalde details werden uitgevoerd – zoals de garagepoort, die met dezelfde vezelcementleien in twee kleuren als de gevel bekleed werd en daardoor in gesloten toestand amper te zien is; of de vensterkozijnen. Hoe belangrijk waren voor u dergelijke details bij de planning en uitvoering? Het gebouw moest als compact geheel op zich staan en er mochten geen individuele elementen benadrukt worden. Een zichtbare garagepoort voor de dubbele garage zou de gevel te sterk gedomineerd hebben. De vensterelementen moesten dan weer als harmonieuze banden werken, die geen verschil toonden tussen het technisch noodzakelijke element van de vensterbank en de kozijnen. Welk belang hecht u aan bouwmaterialen in uw ontwerpen? Spelen duurzaamheid en milieuvriendelijkheid een grote rol bij de materiaalkeuze? We proberen altijd rekening te houden met energie- en milieuaspecten. Onze stijl van architectuur wordt gekenmerkt door het feit dat we openstaan voor materialen en dat we proberen om aspecten die elkaar op het eerste gezicht lijken tegen te spreken, zodanig met elkaar te verbinden dat het project toch een eenheid vormt. Ce que l’on remarque aussi, mis à part la forme et l’enveloppe extérieure du bâtiment, c’est le soin accordé à certains détails de construction tels que la porte de garage – recouverte des mêmes ardoises en fibresciment que la façade et à peine visible lorsqu’elle est fermée – ainsi que les intrados de fenêtre. Quelle importance ces détails ont-ils eu pour vous lors de la réalisation ? Il était prévu d’origine que le bâtiment puisse s’affirmer comme une entité compacte, sans pour autant favoriser tel ou tel élément de structure. Une porte visible pour le double garage aurait certainement déparé la façade de rue. Et nous voulions d’autre part que les encadrements de fenêtre soient d’un aspect harmonieux sans que l’on ne remarque de transition entre les composants indispensables du point de vue technique, tels qu’intrados et appuis. Quelle est l’importance des matériaux de construction dans vos projets ? Laissez-vous vous guider dans ce choix par des aspects comme la durabilité et l’écologie ? Mon désir est toujours de pouvoir prendre en considération les aspects énergétiques et écologiques du métier. Notre style d’architecture, qui est ouvert à tous les types de matériaux, se caractérise par le fait qu’il réussit à concilier des aspects contradictoires à première vue pour les réunir ensuite dans un concept unitaire. 43 Hoelang bestaat het bureau Christian Bauer Associés al en is er een ontwerpfilosofie die aan de basis ligt van het werk dat uw bureau doet? Het architectenbureau Christian Bauer Associé bestaat al sinds 1975 en het is onze ontwerpfilosofie om contextueel te bouwen in plaats van gebouwen te plannen die contrasteren met hun omgeving. Onze ontwerpen zijn verder ook innovatief zonder traditionele aspecten te loochenen. We zijn ervan overtuigd dat onze manier van werken niet alleen tot een meerwaarde voor de gebruiker leidt, maar ook een meerwaarde betekent voor de omgeving waarin de constructie in kwestie wordt ingepast. Of het nu om een privé- of openbaar gebouw gaat, het is immers ook in alle openbaarheid voor iedereen zichtbaar. Quand le bureau Christian Bauer Associés a-t-il été fondé et se caractérise-t-il par une philosophie de travail particulière ? Le bureau d’architectes Christian Bauer Associés existe depuis 1975 déjà. Notre philosophie consiste à bâtir de façon contextuelle, plutôt que de concevoir des bâtiments qui se démarquent trop de leur environnement. Nos concepts témoignent toujours d’un esprit d’innovation, sans pour autant renier la tradition. Nous avons la conviction que cette méthode de travail représente une plus-value non seulement pour les utilisateurs finaux de notre architecture, mais aussi pour son environnement immédiat. Qu’un bâtiment soit privé ou public, il restera toujours visible de l’extérieur, pour tous. Hoe ontstaan uw ontwerpideeën en hoe verloopt het proces van het eerste idee tot het uiteindelijke ontwerp? Alles begint met de fase van de locatieanalyse die voor ons erg belangrijk is. De ontwerpfase vatten we dan vervolgens bijzonder rationeel aan zonder het kostenplaatje voor de opdrachtgever uit het oog te verliezen. Het is ons emotioneel verlangen om de toekomstige gebruikers een optimale leefruimte te bieden. Comment vos idées prennent-elles forme et comment se déroule le trajet qui mène de l’idée de base à la réalisation finale ? Ce trajet commence toujours par une analyse des lieux, qui compte beaucoup pour nous. La phase conceptuelle se déroule ensuite de façon très rigoureuse, sans perde jamais de vue les aspects économiques du projet qui, eux, restent d’une grande importance pour le maître d’ouvrage. Tout projet a aussi sa dimension émotionnelle : notre désir profond est, en effet, de pouvoir procurer au client un espace vital qui correspond à ses attentes personnelles. Hoe krijgt uw bureau opdrachten binnen? Neemt u deel aan architectuurwedstrijden of ontvangt u in de eerste plaats rechtstreekse opdrachten? Wij nemen erg veel deel aan architectuurwedstrijden en andere selectieprocedures. Qua directe opdrachten krijgen we vooral opdrachten voor de bouw van eengezinswoningen binnen. Zijn de zwaartepunten bij bouwopdrachten of de inhoud van uw werk de voorbije jaren veranderd? Ook in Luxemburg is er die permanente verdere ontwikkeling van de energienorm. Verder realiseert ons bureau al jaren de meest uiteenlopende projecten. Welke wensen hebt u voor de toekomst – op architecturaal vlak? Een van onze wensen is dat, gelet op alle energieaspecten en andere voorschriften waarmee rekening gehouden moet worden, de kwaliteit van de architectuur naar de toekomst toe niet verloren gaat. 44 Comment votre bureau s’attire-t-il des projets ? Participez-vous à des concours d’architecture ou les obtenez-vous de première main ? Nous participons très régulièrement à des concours d’architecture ou autres appels d’offre. Nos projets de ‘première main’ concernent principalement des maisons unifamiliales. Remarquez-vous, les dernières années, des changements marqués dans les règles d’urbanisme ou dans les exigences éco-énergétiques ? Au Luxembourg aussi, les normes éco-énergétiques sont en constante évolution. Depuis de nombreuses années déjà, notre bureau ne cesse d’adapter ses projets à un vaste éventail de règles d’urbanisme. Dans quel sens aimeriez-vous voir l’architecture évoluer à l’avenir ? J’aimerais avant tout que les nombreuses règles techniques, urbanistiques et autres ne puissent mener à une perte de qualité intrinsèque de l’architecture. 45 UITBREIDING VAN HET FUNERARIUM VAN STABROEK EXTENSION DU FUNERARIUM DE STABROEK LOCATIE ADRESSE Stabroek, B ARCHITECTEN ARCHITECTES Mertens-Architecten, Stabroek, B PROJECTGROOTTE 324 m2 SUPERFICIE 324 m2 DRAAGSTRUCTUUR Betonnen sokkel STRUCTURE PORTEUSE Socle en béton LEIEN Alterna 60 x 32 dubbele dekking ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 46 De bestaande rouwkamer van de begraafplaats Vossenveld in Stabroek werd ge- Le funérarium du cimetière ‘Vossenveld’ de Stabroek a été rénové et complété par renoveerd en uitgebreid met een aula voor afscheidsceremonies die plaats biedt l’adjonction d’un nouvel auditoire pour cérémonies d’adieu pouvant accueillir 120 aan 120 personen. De nieuwbouwconstructie werd als autonoom volume naast het personnes. La construction neuve, implantée à côté de l’ancien funérarium, forme bestaande gebouw opgetrokken, zodat er niet in het bestaande gebouw ingegrepen une entité indépendante et n’a donc pas nécessité de transformations au bâtiment hoefde te worden. De aula, een eenvoudige, omsloten ruimte, geeft achteraan uit op existant. L’auditoire, un espace à l’agencement très simple, s’ouvre d’un côté sur un een wand uit architecturaal beton, die voor een scheiding met het daarachter ge- mur de béton architectural qui délimite le cimetière proprement dit, situé derrière. legen kerkhof zorgt. De gevels van de uitbreiding werden – net zoals het bestaande Les façades de l’extension – ainsi que celles du bâtiment existant – sont bardées volume – met donkere vezelcementleien bekleed. Met zijn eenvoud, helderheid en d’ardoises gris foncé en fibres-ciment. Avec ses lignes sobres, sa tonalité foncée et transparantie straalt het donkere volume van de aula rust en sereniteit uit. sa transparence, le nouvel auditoire funéraire respire une atmosphère de quiétude et de sérénité. 47 EENGEZINSWONING IN SEILLES MAISON UNIFAMILIALE À SEILLES LOCATIE ADRESSE Seilles, B ARCHITECTEN ARCHITECTES Grégory Milquet, Architecture et Nature, Temploux (Namen/Namur), B DRAAGSTRUCTUUR Houten skelet STRUCTURE PORTEUSE Ossature en bois LEIEN Alterna 60 x 32 halfsteensverband ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose horizontale à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé Gevel, klauwstuk | verticale doorsnede Façade, acrotère | coupe verticale 48 1 : 10 Het perceel waarop deze lage-energiewoning voor vier personen werd opgetrokken, Cette maison basse énergie pour quatre personnes a été construite sur une haut- bevindt zich op een hoogvlakte, op een naar het zuiden gerichte flank. Omdat het wel eur, la parcelle étant en pente et orientée au midi. Comme elle bénéficie, pour ainsi lijkt alsof het op een klein eiland gelegen is, kwam het erop aan het mooie uitzicht dire, d’une situation isolée en îlot, il fallait à la fois sauvegarder la vue imprenable over het dal te bewaren en het huis tegen nieuwsgierige blikken vanuit nabij gelegen sur la vallée et protéger les habitants des regards indiscrets des voisins. Les pièces constructies te beschermen. De overdag gebruikte vertrekken werden daarom naar occupées de jour sont toutes orientées au midi pour profiter au maximum de la het zuiden toe opengewerkt, kwestie van de invallende zon te benutten en van het vue et de l’insolation. Les chambres à coucher, par contre, se trouvent au niveau uitzicht te profiteren. De daaronder gelegen nachtelijke vertrekken werden ingewerkt inférieur dans un sous-sol orienté à l’ouest, et donc protégé des regards. Cette dis- in een inzinking en zijn naar het westen georiënteerd, waardoor ze van enige inkijk position particulière a mené à la création de deux terrasses distinctes, une pour les gevrijwaard blijven. Dit samenspel van twee volumes leidde verder ook tot twee ver- beaux jours et une autre protégeant de la pluie. La couleur gris foncé des bardages schillende terrassen, waarvan het ene bedoeld is om gebruikt te worden op zonnige d’ardoises en fibres-ciment crée un contraste ‘doux’ avec les parements en bois. dagen, terwijl het andere de nodige beschutting biedt bij regenweer. De donkergrijze kleur van de vezelcementleien tegen de gevels zorgt ten slotte voor een ‘zacht’ contrast met de houten bekleding. 49 EENGEZINSWONING IN HARCHIES MAISON UNIFAMILIALE À HARCHIES LOCATIE ADRESSE Harchies, B ARCHITECT ARCHITECTE AUDE Architectes sprl, Doornik Tournai, B PROJECTGROOTTE Gelijkvloerse verdieping 129 m², garage 47 m², eerste verdieping 66 m² SUPERFICIE Rez-de-chaussée 129 m2 , garage 47 m2 , 1er étage 66 m2 DRAAGSTRUCTUUR Nieuwe muren in terracotta blokken, bestaande muren in breuksteen van zandsteen en baksteen STRUCTURE PORTEUSE Nouveaux murs en blocs de terre cuite, murs existants en moellons de grès et briques LEIEN Alterna 60 x 32 Halfsteensverband ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose horizontale à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 50 Bij dit project werd er vertrokken vanuit een onbeduidende, kleine constructie die Le point de départ de ce projet était une construction ancienne sans aucun intérêt, noch van architectonisch, noch van historisch belang was. Het doel was om voor ni architectural ni historique. Objectif final: optimiser son rendement énergétique een energetische optimalisering van het gebouw en een uitbreiding met een woon- et ajouter une pièce d’habitation. La façade d’origine, constituée de matériaux ruimte te zorgen. De oorspronkelijke, uit diverse materialen bestaande gevels wer- disparates, a été isolée et revêtue d’ardoises en fibres-ciment de couleur foncée. den geïsoleerd en met donkere vezelcementleien bekleed. Deze uniforme buiten- Ce bardage uniforme confère à l’ensemble son aspect monolithique, résolument schil geeft het huis een moderne, monolithische aanblik. Het asymmetrische profiel moderne. Le profil asymétrique de l’ancien bâtiment a été conservé, voire même van de constructie bleef verder behouden en wordt door de verlenging van het dak accentué par une prolongation du toit à l’arrière. Cette même projection de toiture langs de achterkant nog sterker benadrukt. Daardoor kon er ook extra ruimte wor- a permis d’aménager de l’espace habitable supplémentaire. Deux structures en den gecreëerd. Twee houten elementen contrasteren ten slotte met de donkere bois forment un contraste intéressant avec l’enveloppe constructive à dominante buitenschil: de garage en het element met de ingang en de grote vensteropening foncée: d’une part le garage et, d’autre part, l’élément architectural comprenant la voor het appartement op de bovenverdieping met vouwbare houten vensterluiken. porte d’entrée et les grandes fenêtres de l’appartement en étage avec leurs volets repliables, en bois également. 51 EENGEZINSWONING IN ROCHEFORT MAISON UNIFAMILIALE À ROCHEFORT LOCATIE ADRESSE Rochefort, B ARCHITECT ARCHITECTE Maurice Schoofs, burg. ing. architect, Ing. civil, architecte, Rochefort, B PROJECTGROOTTE 156,40 m2 SUPERFICIE 156,40 m2 DRAAGSTRUCTUUR Funderingen in bekistingsblokken, muren van de gelijkvloerse en de bovenverdieping in massief hout, MHM van 16 cm STRUCTURE PORTEUSE Fondations en blocs coffrants, parois rezde-chaussée et étage en bois massif, MHM de 16 cm LEIEN Alterna 60 x 32 halfsteensverband ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose horizontale à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 52 Dit woonhuis werd op een erg smal en sterk hellend perceel met een onstabiele La maison a été bâtie sur une parcelle en pente très étroite, en terrain instable bodem (door de aanwezigheid van holtes, aangezien we ons hier in karstgebied (région karstique à grottes) et à proximité immédiate du centre historique de Ro- bevinden) in de buurt van de oude stad Rochefort opgetrokken. Het door de op- chefort. Le programme de construction, très étendu, imposé par le maître d’œuvre drachtgever gewenste programma was groots opgevat en omvatte zo goed als het accapare la quasi-totalité de la superficie disponible, ce qui explique la forme par- volledige beschikbare bouwoppervlak. Dat verklaart ook de bijzondere vorm van ticulière du rez-de-chaussée et l’absence totale d’ouvertures dans le mur mitoyen de gelijkvloerse verdieping en de noodzaak van de blinde gevels aan de linkerzijde. de gauche. En outre, les règles d’urbanisme à respecter étaient très restrictives. Les Bovendien waren er strenge stedenbouwkundige voorschriften, waar rekening mee façades et la toiture ont été pourvues d’une couche isolante extérieure et, après, gehouden moest worden. Gevels en dak werden langs buiten geïsoleerd en met d’un revêtement d’ardoises en fibres-ciment foncées ce qui confère à la construc- donkere vezelcementleien bekleed. Deze verlenen het gebouw een moderne aanblik tion son aspect contemporain et sa parfaite étanchéité aux intempéries. Ce n’est en zorgen voor een hoge dichtheid. Alleen achteraan werd de homogene gevelbe- qu’à l’arrière de la maison que le bardage homogène cède la place à un revêtement kleding boven het terras met cederhout onderbroken. en bois de cèdre. 53 WONING HALFOPEN BEBOUWING IN TEMSE MAISON MITOYENNE À TEMSE LOCATIE ADRESSE Hollebeek, Temse, B ARCHITECT ARCHITECTE Bas Wauman architectenbureau bvba, Tielrode, B Bas Wauman architect | Nele Vercauteren interieurarchitecte PROJECTGROOTTE 222 m2 vloeroppervlakte SUPERFICIE 222 m2 de superficie au sol DRAAGSTRUCTUUR Massiefbouw: dragende muren in snelbouw steen, betonplaten Aan buitenzijde bekleed met leien, hout en pleisterwerk STRUCTURE PORTEUSE Construction massive : murs porteurs en parpaings, plaques de béton Revêtements extérieurs en ardoises, bois et stuc LEIEN Alterna 60 x 32 halfsteensverband ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose horizontale à recouvrement double KLEUR Avondroze COULEUR Rose nuit Dak, dakgoot, gevel | verticale doorsnede Toit, chêneau, façade | coupe verticale 54 1 : 10 Bij het optrekken van deze nieuwe tweewoonst was het zaak om zowel de klassieke Lors de la construction de cette maison jumelée, il a fallu concilier les règles ur- stedenbouwkundige voorschriften in aanmerking te nemen, als tegemoet te ko- banistiques traditionnelles avec la nécessité d’aménager, sous le même toit, une men aan de indelingseisen van een eengezinswoning met fysiotherapiepraktijk. maison unifamiliale et un cabinet de kinésithérapie. Pour pouvoir, malgré toutes Om desondanks toch een autonome constructievorm te kunnen realiseren, wer- ces restrictions, donner un cachet original au concept, le bâtiment principal et den hoofd- en bijgebouwen visueel van elkaar gescheiden. De zijdelingse gevel- l’annexe ont été visuellement séparés l’un de l’autre. La façade à pignon latérale a muur werd daarbij opengebroken en van extra, naar het zuiden gerichte vensters été rompue et pourvue de fenêtres supplémentaires orientées au midi. Elles inon- voorzien. Deze zorgen voor veel licht binnenin én een fraaie ruimtelijke indruk in het dent l’intérieur de lumière et accentuent aussi l’originalité de la construction par woongedeelte. Gevels en dak werden verder met donkere vezelcementleien bekleed, rapport aux maisons avoisinantes. Façades et toitures sont couvertes d’ardoises die met hun gladde oppervlak als een huid aandoen en in combinatie met de weinige foncées en fibres-ciment. Avec leurs surfaces parfaitement lisses, elles forment bijkomende materialen het concept van het gebouw onderstrepen. comme une peau autour de la maison. En combinaison avec l’assortiment réduit d’autres matériaux de construction, ces mêmes ardoises soulignent la sobriété inhérente du concept architectural. 55 WOON- EN HANDELSPAND IN TESSENDERLO COMPLEXE À USAGE MIXTE RÉSIDENTIEL ET COMMERCIAL À TESSENDERLO LOCATIE ADRESSE Tessenderlo, B ARCHITECTEN ARCHITECTES Architectenburo Bart Coenen bvba, Antwerpen, B DRAAGSTRUCTUUR Massiefbouw met beton en metselwerk in baksteen STRUCTURE PORTEUSE Construction massive en béton et maçonnerie en brique LEIEN Alterna 60 x 32 dubbele dekking ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 56 Boven de supermarkt bevinden zich twee bijkomende verdiepingen met acht appar- Le supermarché en rez-de-chaussée porte encore deux étages qui abritent huit ap- tementen en vier dakappartementen die elk over ruime terrassen beschikken. Het partements et quatre penthouses, tous pourvus de généreuses terrasses. L’étage aldus op de bovenverdiepingen gerealiseerde en drie meter achteruit geplaatste supérieur bâti en retrait de quelque trois mètres allège optiquement le volume gé- bouwvolume wordt hierdoor optisch verkleind. Ontsloten worden de woningen langs néral de la construction. Les habitations sont accessibles par le côté opposé à la de van de straatzijde afgewende kant via langs buiten geplaatste trappen of een lift. rue, via des escaliers extérieurs et un ascenseur. Les deux volumes architecturaux Samengevoegd in twee groepen van zes ontstond verder tussen de woningen een comptant chacun six habitations sont séparés par espace libre, aménagé en toit vrije ruimte die als groendak werd aangelegd. De met de donkere vezelcementleien vert. Les toitures et murs d’étage latéraux, tous couverts d’ardoises foncées en bedekte daken en nokgevels van de bovenverdieping vormen ten slotte een sterk fibres-ciment forment un contraste marqué avec le stuc clair qui orne les murs du contrast met de wit bepleisterde buitenmuur van de supermarkt. Met hun punt- supermarché. Avec leur alignement sur des pignons en retrait, les toits ajoutent une gevelrijontwerp doen de daken speels en elegant aan en wekken ze de indruk dat het dimension de légèreté à l’ensemble et font penser à une rangée de maisons uni- om individuele woningen gaat, waardoor het complex goed in de eigen omgeving familiales. Raison de plus qui justifie l’intégration réussie de ce complexe à usage past. mixte dans le voisinage. 57 APPARTEMENTSGEBOUW MET HANDELSZAKEN IN ZEDELGEM IMMEUBLE À APPARTEMENTS ET COMMERCES À ZEDELGEM LOCATIE ADRESSE Zedelgem, B ARCHITECTEN ARCHITECTES Toon Breyne bvba, ingenieurs-architecten, Ieper, B ; Ruben Delahaye PROJECTGROOTTE ca. 1180 m2 woonoppervlakte ca. 260 m2 oppervlakte handelszaken SUPERFICIE env. 1180 m² de surface habitable env. 260 m² de surface commerciale DRAAGSTRUCTUUR Massiefbouw met snelbouwsteen, breedvloer platen en welfsels en een dakconstructie uit hout STRUCTURE PORTEUSE Construction massive à base de parpaings, prédalles et hourdis ; charpentes de toiture en bois LEIEN Dak: Boronda 60 x 32 maaskantdekking met afgeschuinde zijde bovenaan Gevel: Boronda 40 x 27 halfsteensverband ARDOISES Toiture : Boronda 60 x 32 pose à recouvrement double, face biseautée vers le haut Façade : Boronda 40 x 27 pose horizontale à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 58 Gevel, venster | horizontale snede Façade, fenêtre | coupe horizontale 1 : 10 Dit gebouw werd in het centrum van Zedelgem opgetrokken, op de plek waar zich L’immeuble, érigé en plein centre de Zedelgem sur l’emplacement d’un ancien vroeger een supermarkt bevond, en omvat 14 appartementen en 2 handelsruimten. supermarché, abrite 14 appartements et 2 commerces. Une large bande de crépi De witte afwerkingspleister van de gevels werd in een haast kronkelende beweging blanc, qui serpente sur les deux façades de rue, en dynamise l’apparence. Ce mou- rond het gebouw doorgetrokken. Een beweging die benadrukt wordt door de don- vement est encore accentué par le contraste avec les ardoises en fibres-ciment kere vezelcementleien waarmee de daken en enkele geveldelen bekleed werden. Om gris foncé qui recouvrent d’autres parties des façades ainsi que toute la toiture. hetzelfde optische effect te verkrijgen bij de loodrechte en schuine vlakken, werden Afin d’obtenir le même effet visuel pour les surfaces perpendiculaires autant er leien in twee verschillende formaten en patronen gebruikt. Het hierdoor ontstane qu’inclinées, l’architecte a opté pour des ardoises de poses et de formats différents. monolithische karakter wordt verder nog versterkt door de aluminium vensters in L’aspect monolithique ainsi généré se voit renforcé par les châssis de fenêtre en dezelfde donkere kleur. Zorgvuldig geplande aansluitingselementen en details dra- aluminium, de couleur foncée également. Les raccords et détails architecturaux gen ten slotte bij tot de sobere, elegante uitstraling van het gebouw. réalisés avec le plus grand soin ajoutent au caractère sobre mais raffiné du projet. 59 PASSIEFWONING IN MERELBEKE HABITATION PASSIVE À MERELBEKE LOCATIE ADRESSE Gent, Merelbeke, B ARCHITECT ARCHITECTE bvba arch_ID architectenvennootschap Ignace Dustoulin – Dominique Van Cauwenberghe, Deinze, B PROJECTGROOTTE Gelijkvloerse verdieping 72 m², eerste verdieping 72 m², dakverdieping 57 m² SUPERFICIE Rez-de-chaussée 72 m², étage 72 m², étage sous toit 57 m² DRAAGSTRUCTUUR Houtskeletbouw STRUCTURE PORTEUSE Construction à ossature en bois LEIEN Boronda 45 x 32 dubbele dekking ARDOISES Boronda 45 x 32 en pose à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 60 Het perceel is klein, maar diep en is gelegen in een licht aflopende straat aan de La parcelle, étroite mais d’autant plus profonde, est située sur un terrain légère- rand van Gent. De indeling van de woning voldoet aan de eisen van een eengezins- ment en pente dans la grande banlieue gantoise. L’agencement intérieur corre- woning voor een gezin met twee kinderen: keuken, eethoek, zithoek, polyvalent spond à la typologie traditionnelle d’une habitation unifamiliale pour un couple à vertrek, slaapkamer voor de ouders, twee kinderkamers, badkamer, een kleine op- deux enfants : cuisine, coin-repas, coin-salon, séjour multifonctionnel, chambre à bergruimte en een technische ruimte. Ongewoon is daarentegen de uiterlijke ver- coucher principale, deux chambres pour enfants, salle de bains, petit débarras et schijningsvorm van het huis. De uniforme buitenschil uit donkere vezelcementleien espace technique. L’extérieur, par contre, sort des sentiers battus. L’effet sculptural verleent de constructie namelijk een sculpturaal effect en zet de smalle, compacte du revêtement uniforme d’ardoises sombres en fibres-ciment accentue les formes gebouwvorm nog extra in de verf. Verder zijn er geen overstekende dakelementen compactes et élancées de la construction. Il n’y a pas de saillies de toiture et les en de vier rechte buitenmuren vertonen geen enkele inham of uitsprong. De vens- quatre façades, dépourvues de projections ou de renfoncements, forment un par- ters zijn ten slotte voorzien van driedubbel glas en houten kaders die langs buiten allélépipède parfaitement régulier. Les fenêtres à triple vitrage ont des châssis en bekleed werden met zwart aluminium. bois revêtu d’aluminium à l’extérieur. 61 KLEUTERSCHOOL IN MAINZ JARDIN D’ENFANTS À MAINZ LOCATIE ADRESSE Mainz-Gonsenheim, D ARCHITECTEN ARCHITECTES Dipl.-Ing. Marcus Hille, Hille Architekten + Stadtplaner, Ingelheim, D Medewerkers Collaborateurs Tobias von Pastau, Thorsten Braun LEIEN Eternit dak- en gevelplaten 60 x 30 dubbele dekking (dak) Quaderdekking (gevel) ARDOISES Ardoises de façade et de toiture Eternit 60 x 30 en pose à recouvrement double (toit) ou en pose horizontale à recouvrement double (façades) KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé Dak, dakgoot, gevel | verticale doorsnede Toit, chêneau, façade | coupe verticale 62 1 : 10 De kleuterschool bestaat uit drie aparte, twee verdiepingen tellende bouwlichamen Le jardin d’enfants se compose de trois entités architecturales indépendantes à die normconform geïntegreerd werden in de omgeving en het parochiecentrum double étage qui s’intègrent parfaitement dans leur contexte et en particulier dans waartoe de kleuterschool behoort. Tegelijkertijd zorgen de drie achter elkaar lig- le centre paroissial dont ils font partie. D’autre part, les toitures en pupitre postées gende schuine daken en de donkere, met vezelcementleien beklede gevel voor een l’une à la suite de l’autre, ainsi que les bardages d’ardoises foncées en fibres-ci- moderne aanblik en een duidelijke afscheiding van het aanpalende gemeente- ment sur les façades donnent à l’ensemble un caractère résolument moderne qui le centrum. Binnenin baden de groepslokalen van de kleuterschool ten slotte in het distingue du centre communautaire voisin. Les généreuses baies vitrées donnant daglicht dankzij de grote beglazing die uitgeeft op de tuin en een naar het zuiden sur le jardin et les bandes de lanterneau orientées au midi inondent l’intérieur de gerichte strook bovenvensters. lumière. 63 ZORGCENTRUM IN ‘S-HEER ARENDSKERKE CENTRE RÉSIDENTIEL DE SOINS À ‘S-HEER ARENDSKERKE LOCATIE ADRESSE BK ‘s-Heer Arendskerke, NL ARCHITECTEN ARCHITECTES Oomen Architecten, Breda, NL Ernst Joosten PROJECTGROOTTE 7063 m2 bruto vloeroppervlakte SUPERFICIE 7063 m² de superficie au sol brute DRAAGSTRUCTUUR Houtskeletbouw / stapelbouw STRUCTURE PORTEUSE Ossature en bois/construction à éléments modulaires LEIEN Alterna 60 x 32 halfsteensverband ARDOISES Alterna 60 x 32 en pose horizontale à recouvrement double KLEUR Keramisch rood COULEUR Rouge terre cuite Gevel, dakgoot, dak | verticale doorsnede Façade, chêneau, toit | coupe verticale 64 1 : 10 Op de locatie van het huidige zorgcentrum Poelwijck wordt in twee fasen een nieuw Sur le site de l’ancien complexe ‘Poelwijck’, deux phases de construction ont permis woon- en zorgcentrum opgetrokken. Daarbij werd eerst een ruim opgezet complex de réaliser un tout nouveau centre de soins résidentiels. La première phase a vu la van woningen met een aanbod aan verzorgings- en wellnessdiensten gerealiseerd. mise en place d’un imposant complexe d’habitations et d’infrastructures de soin et De verschillend vormgegeven gebouwen van deze fase werden tot een eenheid ver- de bien-être. Les bâtiments, bien que de formes et de dimensions variées, consti- bonden door het gebruik van keramisch rode vezelcementleien voor gevels en dak. tuent un ensemble cohérent grâce au revêtement uniforme d’ardoises en fibres-ci- Het complex zelf bestaat uit 16 appartementen, 4 groepswoningen en 21 service- ment de couleur rouge terre cuite sur les façades et toitures. On compte pas moins flats voor senioren, die zowel te koop als te huur worden aangeboden. Verder zijn er de 16 appartements traditionnels, 4 habitations communes et 21 appartements verschillende gemeenschappelijke lokalen, vertrekken voor het verstrekken van de spéciaux pour personnes âgées nécessitant des soins, le tout étant proposé aussi diverse vormen van verzorging, een kinderdagverblijf en praktijkruimten voorzien. bien en propriété qu’en location. Il y a en outre plusieurs espaces à usage commun, Na voltooiing van de eerste bouwfase werd vervolgens het oude zorgcentrum af- des bureaux pour le personnel soignant, une crèche de jour pour enfants et des gebroken om plaats te maken voor de tweede fase bestaande uit 31 gelijkvloerse cabinets médicaux. Une fois la première phase clôturée, l’ancien centre a été dé- woningen in een waaier aan types. moli pour faire place à un ensemble de 31 habitations de types très variés et toutes bâties de plein pied. 65 SENIORENWONINGEN IN DUBLIN RÉSIDENCES POUR LE TROISIÈME ÂGE À DUBLIN LOCATIE ADRESSE McKee Park, Dublin, Ierland Irlande ARCHITECTEN ARCHITECTES City Architects Division of Dublin City Council Ali Grehan, Kieran Gallagher, Matthew Carroll, Jeremy Wales, Peter Martin PROJECTGROOTTE 2200 m² bruto vloeroppervlakte 32 eenpersoonskamers van 48 m², 4 eenpersoonskamers van 50 à 60 m², 2 tweekamerwoningen van 68 m² plus een gemeenschappelijke ruimte SUPERFICIE 2200 m² de superficie au sol brute 32 chambres individuelles de 48 m², 4 chambres individuelles de 50-60 m², 2 habitations de 68 m² avec 2 chambres à coucher, plus un espace à usage commun DRAAGSTRUCTUUR Traditionele spouwmuur STRUCTURE PORTEUSE Murs traditionnels en voile mince LEIEN Thrutone slates 60 x 30 dubbele dekking ARDOISES Thrutone slates 60 x 30 en pose à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 66 Terwijl dit wooncomplex langs de straatkant erg stedelijk aandoet, straalt het langs Côté rue, ces résidences spéciales pour le troisième âge affirment fièrement leur de binnenplaats achteraan veeleer een intieme sfeer uit. Alle appartementen wer- caractère urbain. A l’arrière pourtant, la cour-jardin intérieure respire une at- den als modulaire eenheden met een T-vormige plattegrond en een driezijdig uit- mosphère d’intimité. Tous les logements, de conception modulaire, ont une pro- zicht opgevat. Ze worden vanuit de binnenplaats ook rechtstreeks ontsloten, zonder jection au sol en forme de T similaire qui dégage la vue de trois côtés. Ils sont ac- gangen of trappenhuizen. Het strakke ritme van de terugkerende lessenaarsdaken cessibles de plein pied à partir de la cour-jardin intérieure. Le rythme rigoureux créé die met vezelcementleien bedekt zijn, is een verwijzing naar de dakvormen van par la succession de toits en appentis, tous couverts d’ardoises en fibres-ciment, de naburige McKee kazerne. Bij de keuze van materialen stond ten slotte een zo fait référence aux toitures de la caserne McKee voisine. Le choix des matériaux a gering mogelijk onderhoud op de voorgrond: zo werden de muren in baksteen en été guidé par l’exigence d’un entretien aussi réduit que possible. Les murs sont en zelfkleurende pleister uitgevoerd, zijn de stalen elementen gegalvaniseerd en niet- brique et crépi coloré dans la masse. Les éléments en acier galvanisés sont lais- geschilderd en werden de vensters uit hout gemaakt en langs buiten met een alu- sés sans peinture et les châssis de fenêtre en bois ont un revêtement extérieur en miniumlaag bedekt. aluminium. 67 VRAGEN AAN QUESTIONS À JEREMY WALES Senior Executive Architect, City Architects Division, Dublin City Council, Ierland Senior Executive Architect, City Architects Division, Municipalité de Dublin, Irlande Het ontwerp van het ‘McKee Court Senior Citizens Housing’-project heeft verschillende prijzen gewonnen. Hoe belangrijk zijn deze prijzen voor uw werk en voor de architectuur in het algemeen? De prijzen betekenen erkenning van een onafhankelijke instantie voor een bepaald ontwerp en zorgen voor publiciteit. Ze belichten ook goede ontwerppraktijken in architecturaal en stedelijk ontwerp, constructiedetaillering, gebouwtypologie, enz., die een nuttig hulpmiddel kunnen vormen voor andere beoefenaars van het beroep. Verder onderstrepen ze de intentie van het stadsbestuur om de stad en haar burgers te voorzien van gebouwen van de hoogste kwaliteit. Volgens welke principes werd het ‘McKee Court Senior Citizens Housing’-project ontworpen? Belangrijke overwegingen waren dat het ontwerp inclusief en toegankelijk, stabiel, duurzaam en milieuvriendelijk moest zijn en dat er geopteerd zou worden voor een constructie van hoge kwaliteit die weinig onderhoud zou vergen. Het creëren van een gevoel van plaats, gemeenschap en toebehoren gold verder eveneens als sleutelaspect bij het uittekenen van de plannen, zowel voor de bewoners van het project als voor de omwonende plaatselijke gemeenschap. Zo werden de bewoners ertoe aangemoedigd om zich de ontwikkeling ervan toe te eigenen en zelf voor de openbare/ semi-openbare ruimtes te zorgen. Voor zover mogelijk, was het daarnaast tevens de bedoeling dat het ontwerp verwelkomend en genereus zou overkomen en dat het een plek zou vormen, die de bewoners hun thuis zouden kunnen noemen. Gelet op de demografische evolutie, zal het bouwen voor senioren almaar belangrijker worden. Over welke eigenschappen dienen dergelijke gebouwen te beschikken? De ontwerpen moeten eenvoudig, intuïtief en voor alle gebruikers gemakkelijk navigeerbaar zijn. De gebouwen moeten aanpasbaar zijn en de nodige flexibiliteit bieden voor de variërende behoeften van de eind68 Le concept de votre complexe d’habitations pour le troisième âge McKee Court a déjà remporté plusieurs prix d’architecture. Quelle est l’importance de ces prix pour votre travail et pour le métier en général ? Ces prix sont une reconnaissance de la valeur intrinsèque du projet par des jurys indépendants et ils nous valent une certaine publicité. Ils mettent également en exergue l’importance des ‘bonnes pratiques’ conceptuelles en matière d’architecture, d’urbanisme, de typologie constructive, etc., ce qui peut se révéler une source d’inspiration pour d’autres professionnels aussi. Et, finalement, ils témoignent de la volonté de l’Administration Municipale de gratifier la ville de Dublin et ses citoyens d’une architecture de qualité. Quels principes conceptuels sont à la base du complexe McKee Court ? Les idées maîtresses du concept furent d’emblée : inclusion, accessibilité, sécurité, durabilité, valeur écologique, qualité des matériaux et finalement - entretien réduit. Le fait aussi de pouvoir créer un sentiment d’espace, de communauté et d’implication personnelle a été un élément important dans l’élaboration du concept, non seulement pour les habitants du complexe même mais aussi pour les riverains. Les habitants ont d’ailleurs été encouragés à s’établir dans ce complexe d’habitation en tant que propriétaires et à prendre soin eux-mêmes des espaces publics et semi-publics. Dans toute la mesure du possible, notre concept a voulu être accueillant et généreux, donc un endroit où les habitants peuvent réellement se sentir chez eux. Vu l’évolution démographique, les projets spécifiques pour personnes du troisième âge prennent de plus en plus d’importance. Quelles sont, d’après vous, les caractéristiques principales que ces constructions devraient présenter ? L’architecture doit rester simple, intuitive et permettre une circulation interne aisée à tous les occupants. Il importe aussi que les bâtiments témoignent d’adaptabilité et de flexibilité vis-à-vis des besoins évolu- Team McKee Court , from left to right: Matthew Carroll, Peter Martin, Ali Grehan, Alan Hester, Jeremy Wales, Kieran Gallagher L’équipe du projet McKee Court. De gauche à droite : Matthew Carroll, Peter Martin, Ali Grehan, Alan Hester, Jeremy Wales, Kieran Gallagher gebruikers. Bovendien moeten ze elementen omvatten, die bewoners gemakkelijk kunnen individualiseren om ze op die manier hun eigen persoonlijke levensstijl en smaak te laten weerspiegelen. Het ontwerp van het gebouw moet ten slotte inclusief en toegankelijk zijn om een gevoel van veiligheid, toebehoren en gemeenschap uit te ademen tussen de bewoners van het project en de bewoners van de omliggende lokale gemeenschap. Welke rol spelen bouwmaterialen in uw architecturale projecten? In welk stadium beslist u over de te gebruiken materialen? Materialen moeten stevig zijn en weinig onderhoud vragen. Verder moeten ze ook flexibel en gemakkelijk aanpasbaar zijn met het oog op eventuele toekomstige aanpassingen van de constructie. Voor de gevels van het gebouw werd geopteerd voor rode baksteen en uniform kleurige pleister, voor het dak werden vezelcementleien gebruikt. De vensters tifs de l’utilisateur final et qu’ils incluent des éléments que les habitants peuvent personnaliser à souhait, en fonction de leur style de vie et de leurs goûts personnels. Le concept général, en étant à la fois convivial et accessible, devrait créer une sensation de sécurité et de communauté, unissant en communauté les résidents mêmes et les habitants des alentours. Quelle est l’importance du choix des matériaux dans vos projets ? A quel stade intervient-il ? Les matériaux de construction doivent être robustes et ne nécessiter que très peu d’entretien. D’autre part, on attend d’eux qu’ils soient suffisamment flexibles et adaptables pour permettre d’éventuels remaniements futurs du bâtiment. Ainsi, le choix s’est porté sur la brique rouge et le crépi coloré dans la masse pour les façades et sur l’ardoise en fibres-ciment pour les toits. Les châssis de fenêtre sont en bois revêtu 69 en gevelelementen zijn gemaakt van met aluminium bedekt hout. Voor het metaalwerk werd gekozen voor ongeschilderd gegalvaniseerd staal. Met de selectie van bouwmaterialen werd van bij de ontwerpfase van het gebouw rekening gehouden. Verder komen ook enkele materialen terug, die in de bestaande aanpalende gebouwen gebruikt werden. Voor het ‘McKee Court Senior Citizens Housing’-project besliste u om op de daken met vezelcementleien te werken. Welke voordelen bieden dergelijke leien? Vezelcementleien zijn stevig en duurzaam en gemakkelijk te plaatsen en te onderhouden. Bovendien kunnen ze voor een erg gladde en moderne afwerking van een gebouw zorgen, op voorwaarde dat de detaillering correct gebeurt. Verder gelden leien ook als een erg traditioneel bouwmateriaal in Ierland, vandaar dat het gebruik ervan in deze context ons erg gepast leek. Welke zijn de cruciale taken van een stadsbestuur op architecturaal vlak? Een stadsbestuur moet voor voorbeeldgebouwen en -ruimtes zorgen, die inclusief en toegankelijk zijn voor alle burgers, die genereus zijn en die de lat op het vlak van gebouw-, architecturaal en stadsontwerp zo hoog mogelijk leggen. Het uittekenen van de systemen en processen die gebruikt worden om dergelijke gebouwen en ruimtes op te leveren en te creëren, vormt eveneens een belangrijke overweging die diverse aspecten kan omvatten, zoals een gebruikersgericht ontwerp, duurzaamheid, verwerving, projectbeheer, kostencontrole, enz. 70 d’aluminium et les ferronneries en acier galvanisé brut. Le choix de ces matériaux s’est fait dès le début du projet. Ils font également référence à certains matériaux de construction que l’on retrouve dans certains bâtiments voisins. Dans le projet McKee Court, votre choix s’est porté sur l’ardoise en fibres-ciment pour les revêtements de toiture. Quels en sont les avantages ? L’ardoise en fibres-ciment est solide et durable, facile à poser et à entretenir. Utilisée correctement, elle ajoute une touche finale à la fois moderne et agréable à tout bâtiment. En outre, l’ardoise a toujours été un matériau de construction traditionnel en Irlande, d’où notre choix dans le contexte de ce projet. Quelle est la mission d’une Administration Municipale en matière d’architecture ? Mettre à disposition du citoyen des bâtiments à la fois inclusifs et accessibles, des constructions d’un caractère généreux qui répondent aux normes architecturales et urbanistiques les plus sévères. Les idées conceptuelles qui sont à la base de ces programmes de construction jouent un rôle tout aussi important et doivent couvrir des aspects aussi variés que le principe de conception centrée sur l’utilisateur, la durabilité, les procédures d’achat, la gestion de projet, le contrôle des coûts, etc. Wat onderscheidt het werk van een architect die voor een stadsbestuur werkt van het werk dat in een zelfstandig architectenbureau wordt verricht? Qua gebouwtypologie ontwerpen architecten die voor een stadsbestuur werken, gebouwen die een weerspiegeling vormen van de diensten die het bestuur aanbiedt, zoals woningen, bibliotheken, brandweerkazernes, parkgebouwen, enz. De plaatselijke besturen in Ierland bieden echter minder diensten aan dan hun evenknieën in andere landen. Vandaar dat we geen gebouwen ontwerpen voor diensten zoals onderwijs, gezondheidszorg of politie. Dat doen anderen. Verder ontwerpen we evenmin commerciële panden, zoals hotels, kantoren, winkelcentra, enz. Gebouwen die ontworpen worden voor het stadsbestuur, blijven ook vaak eigendom van het stadsbestuur en worden na voltooiing doorgaans eveneens beheerd en onderhouden door datzelfde bestuur. Bijgevolg moet ervoor gezorgd worden dat de constructies stevig, energieefficiënt, aanpasbaar en gemakkelijk beheerbaar zijn met een minimum aan onderhoudskosten. In een erg vroeg stadium van het ontwerpproces moet er daarnaast tevens rekening worden gehouden met de toekomstige werking van het gebouw, aangezien u zich de rest van uw carrière binnen het stadsbestuur met deze panden geconfronteerd kunt zien. Om de panden inclusief en toegankelijk te maken voor zoveel mogelijk burgers, kan het ten slotte best zijn dat verder gegaan wordt dan het minimum dat de bouwvoorschriften voorschrijven om beste praktijken te promoten. Wat is uw mening over de huidige architecturale situatie in Ierland? Hoewel Ierland recent een erg moeilijke periode heeft doorgemaakt omwille van de recessie, zijn er tekenen die erop wijzen dat we het ergste intussen achter de rug hebben. Ondanks die baisse werden er tijdens deze periode echter toch nog een aantal gebouwen van uitzonderlijke kwaliteit ontworpen en opgetrokken. Verder hebben Ierse architecten ook in het buitenland belangrijke gebouwen ontworpen, zoals de Bocconi Bibliotheek in Milaan, naar een ontwerp van Grafton Architects, en de London School of Economics evenals de Photographer’s Gallery London, naar een ontwerp van O’Donnel & Tuomey Architects, om maar enkele voorbeelden te noemen. Welke wensen hebt u voor de toekomst – op architecturaal vlak? We hopen dat het ‘McKee Court Senior Citizens Housing’-project een positieve stedelijk, sociale en culturele bijdrage aan de omgeving zal leveren en dat alle bewoners met de realisatie ervan gebaat zullen zijn. En quoi votre travail pour le compte d’une Administration Municipale diffère-t-il de celui d’un architecte indépendant ? En ce qui concerne la typologie des bâtiments, il est clair qu’un architecte comme moi – qui travaille pour le compte d’une Administration Municipale – conçoit des bâtiments qui correspondent aux services que cette même Administration est supposée fournir à ses citoyens : habitations sociales, bibliothèques, casernes de pompiers, pavillons de parc, etc. En Irlande néanmoins, les autorités locales fournissent un éventail de services publics plus restreint que dans d’autres pays. Ainsi, nous ne sommes pas supposés fournir l’infrastructure pour l’enseignement, les soins de santé ou la police – services qui tombent sous la responsabilité d’autres administrations. Et bien sûr nous ne nous occupons pas de l’infrastructure purement commerciale : hôtels, immeubles de bureaux, galeries marchandes, etc. Les bâtiments construits sur ordre de l’Administration Communale restent généralement sa propriété et sont gérés et entretenus par elle. Il importe donc que ces constructions soient robustes, aisément adaptables, efficaces du point de vue énergétique et que leur entretien puisse se faire à coût minimal. Par conséquent, les aspects fonctionnels – présents et futurs – des bâtiments doivent être pris en considération tout au début du projet, vu qu’ils resteront en service pendant toute la durée de ma carrière d’architecte auprès de l’Administration Municipale. Et pour que tous nos bâtiments puissent être inclusifs et accessibles pour un maximum de citoyens, il faut que certaines exigences constructives minimales soient non seulement respectées, mais parfois aussi dépassées. Voilà ce que j’appelle la ‘bonne pratique’ en architecture. Comment jugez-vous la situation actuelle de l’architecture en Irlande ? Bien que l’Irlande ait fortement souffert de la crise actuelle, il y a des signes encourageants de reprise. Malgré la récession, des bâtiments de qualité exceptionnelle ont vu le jour les derniers temps et plusieurs architectes irlandais ont pu réaliser des projets remarquables à l’étranger. Il suffit de penser à la Bibliothèque Bocconi de Milan, par Grafton Architects, et aux bâtiments de la London School of Economics et de la Photographer’s Gallery – à Londres également – de la main d’O’Donnell & Tuomey Architects, pour ne citer que ces exemples. Quels sont vos souhaits pour l’avenir, en matière d’architecture du moins ? J’espère que les habitations pour troisième âge du projet McKee Court contribuent à la mise en valeur urbanistique, sociale et culturelle du quartier et que tous les habitants puissent en profiter pleinement. 71 WONINGEN IN DUNDALK HABITATIONS À DUNDALK LOCATIE ADRESSE Goirt Na Mara, Blackrock, Dundalk, Co. Louth, IRL ARCHITECTEN ARCHITECTES McNamee Chartered Project Management Surveyors Ltd., Dundalk, Co. Louth, IRL DRAAGSTRUCTUUR Buitenmuren in baksteen en pleisterwerk; geprefabriceerde dakspanten STRUCTURE PORTEUSE Parois extérieures : brique et stuc Charpentes de toit préfabriquées LEIEN Thrutone slates 60 x 30 dubbele dekking ARDOISES Thrutone slates 60 x 30 en pose à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 72 De in totaal 90 wooneenheden omvatten verschillende vormen en groottes van wo- Cette cité de 90 maisons offre un choix varié de typologies et de tailles d’habitation : ningen. Zo zijn er 16 halfopen maisonnettebebouwingen met twee en drie slaap- on y compte quelque 16 constructions jumelées avec des habitations duplex à deux kamers, 58 twee verdiepingen tellende rijhuizen met twee en drie slaapkamers, ou trois chambres à coucher, 58 habitations à terrasses de deux étages à deux 4 één verdieping tellende rijwoningen en 12 appartementen. Deze diversiteit aan ou trois chambres à coucher, 4 habitations à terrasses d’un seul étage et 12 ap- woningen maakt dat er hier niet alleen verschillende groottes van gezinnen kun- partements. Grâce à cette diversité, le quartier permet d’accueillir non seulement nen neerstrijken, maar dat er ook plaats is voorzien voor alleenstaanden, wat voor des familles de tailles variées mais aussi des personnes seules et favorise ainsi les een goede en levendige sociale mix zorgt. Met elkaar verbonden zijn de individuele contacts et l’intégration de ces différents groupes sociaux. Le trait d’union entre constructies dan weer via de uniforme dakbedekking in donkere vezelcementleien les diverses constructions est constitué par le revêtement uniforme d’ardoises – zelfs boven de erkervensters – en de terugkerende dakvorm. De kleinformaat ve- foncées en fibres-ciment sur les encorbellements à fenêtres et les toitures, ces zelcementleien kunnen bovendien probleemloos de schuine vlakken van de licht dernières étant toutes de même forme. Les dimensions réduites des ardoises ont gebogen huizenblokken volgen. en outre permis d’épouser fidèlement les lignes architecturales légèrement courbes de l’ensemble du complexe. 73 WOONCOMPLEX VOOR SENIOREN IN OAKLAND VILLAGE HABITATIONS POUR PERSONNES ÂGÉES À OAKLAND VILLAGE LOCATIE ADRESSE Swadlincote, Verenigd Koninkrijk Royaume-Uni ARCHITECTEN ARCHITECTES Glancy Nicholls architects, Birmingham, Verenigd Koninkrijk Royaume-Uni Projectmanager Directeur de projet Alec Stewart LEIEN Rivendale FC slates dubbele dekking ARDOISES Rivendale FC slates en pose à recouvrement double KLEUR Donkergrijs COULEUR Gris foncé 74 Dit gebouwencomplex, dat in opdracht van het bestuur van het graafschap Derby- Ce complexe de bâtiments, commandité par l’administration régionale du comté shire werd gerealiseerd, omvat 89 appartementen voor senioren, een restaurant de Derbyshire, comprend 89 appartements pour personnes âgées, un restaurant et en diverse sportvoorzieningen. De woningen werden daarbij zodanig ontworpen, une infrastructure sportive. Les habitations sont agencées de façon à répondre à dat tegemoetgekomen kan worden aan de verschillende verzorgings- en verple- toutes les exigences en matière de soins, de surveillance et de loisirs de leurs occu- gingsbehoeften van de oudere bewoners. Grote vensteroppervlakken laten intussen pants. Les grandes baies vitrées permettent un échauffement naturel de l’intérieur passieve warmtewinsten toe en zorgen samen met de zonnewarmte-installatie et garantissent, en même temps que l’installation thermo-solaire, une nette ré- voor een gering energieverbruik. De daken werden ten slotte met vezelcementleien duction de la consommation énergétique. Les toits sont couverts d’ardoises en bedekt, die door hun klein formaat probleemloos de rondingen van het gebouw kun- fibres-ciment. Le format réduit de celles-ci a permis d’épouser fidèlement toutes nen volgen, terwijl hun glad oppervlak het complex een rustige, uniforme aanblik les courbes du bâtiment et leur surface parfaitement lisse donne au complexe son verleent. aspect étonnamment homogène. 75 SOCIALE HUURWONINGEN IN CONCHES-SUR-GONDOIRE LOGEMENTS SOCIAUX LOCATIFS À CONCHES-SUR-GONDOIRE LOCATIE ADRESSE Conches-sur-Gondoire, F ARCHITECT ARCHITECTE Chartier-Dalix architectes PROJECTGROOTTE 176 m2 SUPERFICIE 176 m2 DRAAGSTRUCTUUR Houtskeletbouw STRUCTURE PORTEUSE Construction à ossature en bois LEIEN Orléane 60 x 30 dubbele dekking ARDOISES Orléane 60 x 30 en pose à recouvrement double KLEUR Bruin COULEUR Brun 76 Verspreid over de stad, is het de bedoeling dat er vijftien sociale woningen gerea- Quinze logements sociaux doivent être construits sur diverses parcelles de la ville liseerd worden op percelen die eigendom zijn van de stad; dit zijn daar de eerste de Conches. En voici les trois premiers. Au lieu d’aménager de nouvelles zones drie van. In plaats van voor een ingebruikname van nieuwe terreinen aan de rand d’habitation en périphérie, la municipalité a préféré intégrer les logements dans te opteren, werden de woningen door middel van naverdichting in de bestaande le tissu urbain existant dans le cadre d’un projet de revalorisation. Cette construc- stedelijke structuur geïntegreerd. De sterk onderverdeelde constructie past zich tion fortement segmentée s’intègre parfaitement dans son paysage architectural, daarbij perfect aan haar kleinschalige omgeving aan. Ze omvat drie verschillende composé principalement de petites habitations. Elle comprend trois logements sociale woningen die elk hun eigen vorm en identiteit hebben. Het met een uniforme sociaux distincts, chacun ayant sa personnalité propre. L’ensemble constructif, buitenschil uit duurzame vezelcementleien voorziene gebouw is bovendien zodanig pourvu d’un revêtement uniforme et durable d’ardoises en fibres-ciment, a été vormgegeven dat er private buitenruimten (tuin of terrassen) ontstaan, die van bui- aménagé de façon à créer des espaces ouverts privés [jardins ou terrasses] sous- tenaf geen inkijk hebben. Elke woning heeft verder nog haar eigen toegang, zodat er traits aux regards indiscrets de l’extérieur. Comme chaque logement dispose de geen gemeenschappelijke ruimten zijn. Door de oriëntatie in twee of drie richtingen sa propre entrée, il n’y a pas d’espaces communs. Grâce à leur orientation selon zijn de panden ten slotte ook langs binnen licht en aangenaam. deux, voire même trois axes, tous les logements bénéficient aussi d’un maximum d’éclairage naturel. 77 WOONTOREN IN HAARLEM IMMEUBLE À APPARTEMENTS À HAARLEM LOCATIE ADRESSE 2032 KG Haarlem, NL ARCHITECTEN ARCHITECTES CASA architecten, Amsterdam, NL Projectarchitect Architecte de projet Koen Crabbendam PROJECTGROOTTE 17 289 m² bruto vloeroppervlakte 13 671 m² woningen, 375 m² kantoren 2391 m² parken, 852 m² winkels SUPERFICIE 17 289 m² de superficie brute au sol 13 671 m² d’habitations, 375 m² de bureaux 2391 m² de parkings, 852 m² de magasins DRAAGSTRUCTUUR Beton STRUCTURE PORTEUSE Béton LEIEN New Stonit 60 x 30 Dekwijze: dubbele dekking Patroon: halfsteensverband ARDOISES New Stonit 60 x 30 Pose horizontale à recouvrement double KLEUR Leisteengrijs COULEUR Gris schiste Gevel, vensteraansluiting | verticale doorsnede Façade, raccord de fenêtre | coupe verticale 78 1 : 10 Het ‘de Spits en de Flank’ gedoopte wooncomplex is de eerste bouwfase van een in Cette cité résidentielle, appelée ‘de Spits en de Flank’ constitue la première d’une totaal drie fasen tellend herinrichtings- en stedenbouwkundig verdichtingsproject série de trois phases de construction visant à rénover et à réaménager les quartiers voor de zone rond de Amsterdamse voetbalclub DSK. De zes verdiepingen tellende voisins du club de football amstellodamois DSK. L’aile basse à six étages, ainsi que dwarsconstructie alsook de dertien verdiepingen tellende woontoren hebben on- la tour d’habitation qui n’en compte pas moins de treize, reposent sur des socles à deraan twee verdiepingen waarin handels- en kantoorruimten werden onderge- niveau unique abritant des commerces et des bureaux. Là-dessus se succèdent bracht. Daarboven beginnen dan de woonverdiepingen die bovenaan een prachtig les niveaux d’habitation, dont les plus élevés offrent une vue imprenable sur la ville uitzicht over Haarlem en omgeving bieden. Voor zowel de woontoren als voor de de Haarlem et ses environs. Les façades de la tour d’habitation et, en moindre me- dwarsconstructie, zij het op kleinere oppervlakken, gebruikten de architecten ve- sure, celles de l’aile basse sont bardées d’ardoises en fibres-ciment, ‘parce qu’elles zelcementleien, “omdat ze geen onderhoud vergen, een tijdloze en moderne aan- ont un aspect moderne et intemporel et qu’elles contrastent agréablement avec blik bieden, een mooi contrast vormen met de bakstenen gevels in de omgeving en la brique employée à proximité, tout en étant suffisamment expressives pour bien voldoende uitdrukkingskracht bezitten voor de onderverdeelde geveloppervlakken.” faire ressortir les façades segmentées’ pour reprendre les mots de l’architecte. 79 Foto’s (voor zover niets anders vermeld) Marcel Van Coile Photos (sauf mention contraire) Marcel Van Coile foto‘s pagina N° de page des photos 14 – 15 Conné van d‘Grachten 18 – 19 Johannes Kottje 43 Christian Bauer Associés 44 – 45 Mertens-Architecten 60 61 Steven Massart Fotografie 62 – 63 Dirk Hennings 66 – 67 Donal Murphy Photography 69 City Architects Division of Dublin City 70 Donal Murphy Photography 72 – 73 McNamee Ltd. 74 – 75 Andrew Smith SG Photography Ltd. 76 – 77 Samuel Lehuédé Council 80 ETERNIT NV | SA, Afdeling DAK | Division TOITURE Kuiermansstraat 1 B-1880 Kapelle-op-den-Bos België | Belgique Tel +32 15 71 71 71 Fax +32 1571 71 79 [email protected] www.eternit.be Info: 0800/14.144 ISBN 978-3-7828-0534-6 Voor Nederland Tel +31 547 288 807 Fax +31 547 288 808 [email protected] www.eternit.nl Info: 0800/236.8732