
Physique - Chimie - CPGE TSI - Établissement Saint Joseph - LaSalle
Table des matières
P5 Fluides en écoulement laminaire stationnaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
5.1 Viscosité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
5.2 Écoulements laminaire et turbulent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
5.2.1 Première expérience . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
5.2.2 Deuxième expérience . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
5.2.3 Nombre de Reynolds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
5.2.4 Profil des vitesses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
5.3 Écoulement parfait . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
5.3.1 Le modèle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
5.3.2 Limites du modèle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
5.4 Théorème de Bernoulli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
5.4.1 Bilan d’énergie cinétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
5.4.2 Interprétation énergétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
5.4.3 Applications . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
5.4.3.1 Le tube de Pitot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
5.4.3.2 Autres applications . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
5.5 Perte de charge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
5.5.1 Mise en évidence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
5.5.1.1 Dispositif expérimental . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
5.5.1.2 Observations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
5.5.2 Définition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
5.5.3 Conséquences . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
5.5.4 Pertes de charge singulières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
5.5.5 Pertes de charge régulières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
5.6 Exercices : écoulements laminaires stationnaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
5.6.1 Énoncés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16