CH et RF, résumé

publicité
LaSuissepdtRF
PbK:DequellemanièreleschangementsquiseproduisentenFranceserépercutent
en"Suisse"?
1)Introduction
LirelafinduDossierRF/(Directoire,Consulat,Empire)
2)Suisseau18es:LeCorpshelvétique
Suisse=fédérationd'étatsindépendants⇒nom:"CorpsHelvétique"
-LaSuisseau18etrèsinégalitaire,présentedeuxtypesd'inégalités
2typesd'inégalités:
•
•
inégalitéentreeux:13cantonssouverains,leurspayssujets,11alliés)
(cfppt)
inégalitépolitiqueàl'intérieurdechaqueétat:(cfppt,exFribourg)
Concentrationdupouvoirpolitique:1groupetrèsrestreintdefamilles,les
patriciens,contrôlentlepouvoir:seulslesmembresd'unptnombrede
famillesissuesdulieusontéligibles,lagdemajoritédupeuplen'aaucundroit
politique.
-uneextrêmediversité:
• lois,monnaies,armées,mesures=cantonales
• religion
• langue
-Pasdevéritablecohésion:
Chaquecanton,souverain,envoieà1Diètefédéraleunambassadeur,maispouvoirs
Diète=dérisoires⇒efficacité=nulle.
-Economiquementriche:
TissageducotonenSuisseorientale,(cfppt)horlogerieàNeuchâtel,(cfppt)paysans
aisés.(cfppt)
Lesmercenaires(70000enEurope)épongentlechômage.(cfppt)
3)LeventdelaRévolution
Volontédeluttecontrelesoligarchiesdschqcanton,etcontrelasuprématiedes
cantonssouverains:denombreusesrévoltesetrévolutionsontéclatédurantle18e.
RFenFrance,doubleinégalitéenSuisse⇒certainssonteffrayésdesbruitsqui
entourentledéroulementdelaRF,maisd'autresenthousiasmés,lesidéauxde
libertéetégalitévéhiculésparlaRévolutionfrançaisesontaccueillisavec
enthousiasmeparcertainsdanslaplupartdesrégionsdeSuisse.
Créationd'unClubhelvétiqueàParis,quisepassionneprlaRF,chercheàrépandre
lesidéesdelaRFetàprovoquerdesinsurrectionsenSuisse.PierreOchsetle
VaudoisLaharpe(cfppt)enfontpartie,LaharpeencouragelesVaudoisàrenverser
Berne.
1
-LaFranceabesoind’aménagerunezonetamponentreelleetlesvieilles
monarchiesd’Europequicherchentàrestaurerl’AncienRégime,ainsiqu'às'assurer
unpassageversl'Italieparlescolsalpins.
En1798,ss1prétexte,lestroupesfrançaisesdirigéesparNapoléonenvahissentle
pays.(enFDirectoireàcemoment).Berne,puistoutleterritoiredelaSuisse.Les
cantons,désunisetfaibles=battus.Massacres,pillages,incendies,atrocités
françaises.
Genève=annexée,transforméeenchef-lieuduDépartementduLéman.
4)LaRépubliqueHelvétique1798
FilmENDP,Rép.Helvétique(12')
DesrévolutionnairessuissessoutenusparlaFranceimposent1nouvelleconstitution
quicréeunétatcentralisé:laRépubliquehelvétique.(cfppt,drapeau)
cfDoc1Constitution
Elleestcalquéesurlemodèlefrançais:
cfDoc2
• «RépubliqueHelvétiqueuneetindivisible»
• statutsd'alliésetsujetsabolis,cantonsdeviennentsimplesdivisions
administratives,deviennentégaux
• Suissedevientétatcentraliséetunitaire
(gouvernéparundirectoire(5directeurs)quinommelesgouverneursdes
“cantons”,2chambres).=aucunenracinementdansunetradition)
• leslibertésdeconscience,d'opinion,deculte,depresse=proclamées
• séparationdespouvoirs=introduite
LaSuissedoitaussiaccepter1traitéd’allianceaveclaFrance.Elledevientun
satellitedelaFrance.
LaRHmarquelafindel'AncienRégimeenSuisseetledébutdelamodernisation
politiquedupays:
• Pourla1efoislescantonssontégauxentreeux
• Séparationdespouvoirs
• Unificationmonétaire(c'estdelàquevientle«franc»)(cfppt)
• Unificationdeslois
• Instructionprimaireobligatoire
• ...
LesSuissesquiontvoulucetteintervention=petiteélitetouchéeparlesLumières.
Satisfaitsdelamodernisationdupays.Maisdenombreuxlavivrontdemanière
terrible:
• c'estlerégimedel'étranger
• lacentralisationchoquelatraditiond'indépendancecantonale
• lalibertédereligionchoquecatholiquesetprotestants…
• Suisse=terraindebatailleentreFranceetcoalitionmonarchique.Doit
notammentlogeretnourrirlestroupesfrançaises,leurpermettred’utiliserla
Suissecommeroutedetransit.DoitfournirsoldatsàlaF(cfvisées
expansionistesdeNapo)
2
LaSuisseestdoncdéchiréeentrefédéralistesetunitaires.Coupsd'étatse
succèdent,quiremettentlesanciennesautoritésaupouvoir,chaos,situationde
guerrecivile.
LesSuissesaurontpendantlongtempseuuneimagehorriblede«l'Helvétique»:
Aujourd'huivision+nuancée,cfDocarticleHebdo.
5)ActedeMédiation1803
FilmENDP,Médiation,→6'40''.
Suisse=déchirée,Napoléonintervientcommemédiateur
-Mars1803,ilconsultedesdéléguésdechaquecamp(laConsulta),etfaitrédiger
l'Actedemédiation(cfpptetDoc.3).Imposé,maischefd'oeuvredediplomatie,
compromisentreéquilibreettraditions.⇒acceptable.
Compromis:
-Findelacentralisation,retourfédéralisme:cantonsredeviennententités
autonomes,indépendantesavecleurconstitution,péages,+impôtsetmilices
cantonales
-Maintienégalitédescantons(créationde6nouveauxcantons:VaudArgovie
Saint-GallThurgovieTessinGrisons)⇒19Cantons
-Maintienégalitédevantlaloi
-MaintienallianceaveclaFrance.Suisse=protectoratfrançais,doitfournirsoldats
àl'arméedeNapoléon.
ActedeMédiationengénéralbienacceptéparlescantonssuisses,dominationde
Napoléon=unciment.MaislaSuisseestdevenueunpaysvassaldelaFrance.
Doc4(2articles)
6)Genève
5)GenèvependantlaRévolution
Retourenarrière:
GenèveapassédesalliancesavecdescantonssuissesdèslafinduXVe
siècle.
Au18e,Genève=républiqueindépendante,calviniste.Villeprospère.
Duranttoutle18e,=théâtredeluttessocialesliéesàl'inégalitédesdroits
entreGenevois
Rappel:auprintemps1798,GenèveestannexéeparlaFrance,devientcheflieuDépartementduLéman.
Ellerestefrançaisejusqu'en1813,momentoùl'arméeautrichienneentreen
Suisse,marchesurGenève.
31.12.1831RestaurationdelaRépubliquedeGenève=proclamée.
3
GenèvedélivréedesFrançaismaisdoitsonindépendanceretrouvéeàun
nouveloccupant:lesAutrichiens.LesGenevoisdoiventsubvenirauxbesoins
destroupesautrichiennes(logement,nourritureetc).
18141ecapitulationdeNapoléon⇒lesAutrichienslèventlecamp.
Genèveconscientedelanécessitédes’allieràunEtatde+grandetaille.Se
tourneverslaConfédérationhelvétiquecaroccasiond'intégrerunensemble
pluslargetoutenrenouantavecsonindépendance.
LaSuisse=denouveaudéchiréepardesquerellesinternes:certainsveulent
remettreenplacel’AncienRégimeaveclesstatutsdepays-sujets,d’autres
maintenirl’indépendanceacquiseen1803.Laguerrecivilemenace.
PlusieurscantonssuissesconsidèrentavecméfianceGenève,villeprotestante,
trèspeuplée,ettrèsremuante.
CongrèsdeVienne18.91814–9.6.1815:
Acemoment,touslessouverainsd'Europe=réunisàViennepoursepartager
lesdépouillesdel'Empirenapoléonien.Sontentrainderedessinerlacartede
l'Europe,enpoursuivant2buts:préserverleséquilibrespolitiquesentreles
puissances,etrestaurerlesvieillesdynastieschasséesparvague
révolutionnaire.
LesgrandespuissancesveulentempêcherlaFrancevaincuedereprendreun
joursesconquêtesdoncontbesoinde
.EtatstamponsentreeuxetlaFrance(laSuisse,lesPays-BasetlaSardaignePiémont
.1Suissestable,etrenforcée(+grande).
⇒lespuissanceseuropéennesfontpressionpourlerattachementàlaSuisse
deGenève,ValaisetNeuchâtel.
PoursefaireaccepterdesSuisses,Genèvesedoted’uneConstitution
conservatrice(rétablissementdusuffragecensitaire,peudedroitsaupeuple).
LaconditionpourquelaConfédérationhelvétiqueaccepteGenèveenson
sein=queGenèvesoithomogèneetcontiguàlaSuisse.
LespuissancesréuniesàVienneacceptentl'agrandissementnécessairedu
territoiredeGenèvepermettantlerattachementdeGenèveàlaCH.Le19mai
1815Genèvedevient22ecantonsuisse(aussiValaisetNeuchâtelàce
moment).
OnvoitquelaSuissecontemporaine(égalitédescantons,égalitépolitique,
frontières)s'estconstruitesousl'actiond'autrespuissances:Napoléon(égalité
descantons,égalitépolitique),grandespuissancesduCongrèsdeVienne
(frontièresavecGE-VS-NE,frontièresGE).
4
Téléchargement