Exercices 1. Factoriser les expressions suivantes: (a) 2x2 − 8y 2 3 (b) 3x − 3xy = 2 (x − 2y) (x + 2y) 2 = 3x (x − y) (x + y) 2 (c) 15x − 15 = 15 (x − 1) (x + 1) 2 (d) 162 − 2x 4 = 2 (9 − x) (9 + x) ¢ ¡ = 4 a4 − 2b4 4 (e) 4a − 8b 2 (f) (4x − y) − (4x + 8y) 2 (g) 64a − (x − 2a) 2 = −9y (8x + 7y) 2 = (6a + x) (10a − x) 2 (h) 75x − 48 8 (i) x − (j) 3 25 − 1 64 3a2 16 2 2 (k) 9 (x − 2y) − 16 (y − 3x) 2 (l) (4x − 7y) − 4x2 8 8 (m) a − b (n) 3y 5 + 6ay 3 + 3y 4 (o) 4x2 y + 32xy 2 + 8x2 y 2 (p) (xy + z) (x + y) − (2y − x) (xy + z) ¡ ¡ ¢ ¢ (q) 3x x2 + y 2 − (x2 + y 2 )6y + 3 y 2 + x2 = 3 (5x − 4) (5x + 4) ¡ ¢¡ ¢ = x4 − 18 x4 + 18 ¡ ¢¡ ¢ = 3 15 − a4 15 + a4 = 5 (2y + 9x) (2y − 3x) = (2x − 7y) (6x − 7y) ¡ 4 ¢ 2 4 = a + b (a + b2 )(a + b)(a − b) ¢ ¡ = 3y 3 y 2 + 2a + y = 4xy (x + 2yx + 8y) = (xy + z) (2x − y) ¡ ¢ = 3 (x − 2y + 1) x2 + y 2 2. Résoudre les équations suivantes : (a) 6(x + 5) − 5x = 25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S = {−5} (b) 4(4 + 2x) = 60 − 3x. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .S = {4} © ª (c) 60x + 1 = 3(3 + 4x) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S = 16 © ª (d) 3x − 12 (4 − x) = x − 13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S = 23 ¢ ¡ (e) 3x − 12 x5 + 6 = 25 + 3x 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S = {20} ¢ ¡ 2x 1 5x 27 (f) 5 − 3 4 − 4 = x + 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .S = {−4} (g) x2 − 9 = 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S = {−3, 3} © ª (h) 4x2 − 1 = 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S = − 12 , 12 (i) x2 − 3x = 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S = {0, 3} (j) (x − 1)2 + 2 (x + 1) (x − 1) − 3x (x − 2) = 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S = {2} (k) (2x − 1)2 + (2x + 3)2 = 2x (4x − 1). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .S = {−1} © ª (l) (4x + 7)2 = (x + 3)2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S = −2; − 43 ( fact.tex ) A) Mettre en évidence tous les facteurs communs: 1. ab + b . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = b(a + 1) 2. ma + ap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = a(m + p) 3. a3 x2 − a2 x3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = a2 x2 (a − x) 4. 4ac − 2ab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 2a(2c − b) 5. 6a2 b + 4ab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 2ab(3a + 2) 6. 24b3 c5 − 36bc2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 12bc2 (2b2 c3 − 3) 7. 3a3 b4 − 12a2 b3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 3a2 b3 (ab − 4) 8. 15a7 b2 − 10a5 b3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 5a5 b2 (3a2 − 2b) 9. 3a2 bc2 − abc3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = abc2 (3a − c) 10. 10ac2 + 15a2 c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 5ac(2c + 3a) 11. 12x2 y 2 − 18xy 3 + 24x3 y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 6xy(2xy − 3y 2 + 4x2 ) 12. 12a2 x3 − 30a3 x2 + 18ax4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 6ax2 (2ax − 5a2 + 3x2 ) 13. y(b − a) − x(b − a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (b − a)(y − x) 14. a(x2 + y 2 ) − b(x2 + y 2 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (x2 + y 2 )(a − b) 15. a(x + y) + b(x + y) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (x + y)(a + b) 16. (a − b) + x(a − b) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (a − b)(1 + x) 17. 3ab(bc)3 − ab(bc)2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = ab3 c2 (3bc − 1) 18. 2a3 b2 + 8a3 b3 − 6a4 b. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 2a3 b(b + 4b2 − 3a) 19. 3x3 y 2 z − 9x2 y 3 z 2 + 18x4 y 2 z 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 3x2 y 2 z(x − 3yz + 6x2 z) 20. a(b − c) − b(b − c) + c(b − c) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (b − c)(a − b + c) B) Factoriser en utilisant les identités remarquables: 1. a2 − 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (a + 3)(a − 3) 2. a2 − 16b2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (a + 4b)(a − 4b) 3. a4 − 9b2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (a2 + 3b)(a2 − 3b) 4. a2 − 25x2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (a + 5x)(a − 5x) 5. a2 x2 − b2 x2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (ax + bx)(ax − bx) 6. 4x2 − 16a2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (2x + 4a)(2x − 4a) 7. x3 y − xy 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = xy(x + y)(x − y) 8. 32a2 − 2b4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 2(4a + b2 )(4a − b2 ) ( fact.tex ) 9. 50x4 − 2y 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 2(5x2 + y)(5x2 − y) 10. 256x2 − 64a4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 64(2x + a2 )(2x − a2 ) 11. a2 x2 − 81x2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = x2 (a + 9)(a − 9) 12. 16x2 y 2 − 121y 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = y 2 (4x + 11y)(4x − 11y) 13. x4 y 2 − x2 y 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = x2 y 2 (x + y)(x − y) 14. 3a3 x − 3ax3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 3ax(a + x)(a − x) 15. 150a6 b2 − 24a2 b2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 6a2 b2 (5a2 + 2)(5a2 − 2) 16. x4 − 81 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (x2 + 9)(x + 3)(x − 3) 17. 81x4 − 625a4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (9x2 + 25a2 )(3x + 5a)(3x − 5a) 18. 32x4 − 2a4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 2(4x2 + a2 )(2x + a)(2x − a) 19. 3ax4 − 3ay 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 3a(x2 + y 2 )(x + y)(x − y) 20. 3x5 − 48xy 8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 3x(x2 + 4y 4 )(x + 2y 2 )(x − 2y 2 ) 21. (a − b)2 − c2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (a − b + c)(a − b − c) 22. (a + b)2 − (x − y)2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (a + b + x − y)(a + b − x + y) 23. (5a + 2b)2 − (2b − 5a)2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 40ab 24. (x + a)2 − (3x − 2a)2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (4x − a)(3a − 2x) 25. (a + b + c)2 − (a − 2b − c)2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (2a − b)(3b + 2c) 26. (x + 1)2 − (x − 1)2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 4x C) Factoriser en utilisant les identités remarquables: 1. a2 + 4ab + 4b2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (a + 2b)2 2. 9a2 − 12ab + 4b2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (3a − 2b)2 3. 4a2 − 4a + 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (2a − 1)2 4. a2 − a + 14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (a − 12 )2 5. x4 + 2x2 + 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (x2 + 1)2 6. x6 + 6x3 + 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (x3 + 3)2 7. ab2 − 2abc + ac2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = a(b − c)2 8. x2 16 − 3xy 2 + 9y 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = ( x4 − 3y)2 9. 4x4 + x2 y + y2 16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (2x2 + y4 )2 10. 9a4 b2 − 6a2 bc + c2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = (3a2 b − c)2 11. 9a2 4 − ab + b2 9 b 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = ( 3a 2 − 3) ( fact.tex )