Le guide ® du GR Nord par Jean-Francis Clair De Tchamba à Ouanache Le guide ® du GR Nord par Jean-Francis Clair Pour la direction du Développement économique et de l’Environnement de la province Nord. Sommaire Sommaire LA PROVINCE NORD EN RACCOURCI… Un peu d'histoire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 Population et géographie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 Environnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 Économie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 Tourisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 PRÉPARER L’EXPÉDITION Les organismes touristiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 Sites internet et contacts utiles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 Bibliographie succincte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Météorologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Informations pratiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Recommandations, responsabilités et assurances . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 Télécommunications . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 Transports . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 Cartes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 Santé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 Sécurité et savoir-vivre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 Équipement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 Alimentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 Glossaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 Abréviations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 Informations générales sur le GR® Nord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Trouver un guide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 Hébergements, restauration, refuges et campings . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 Accès aux sites d’hébergement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Plan de situation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 DESCRIPTION DE L’ITINÉRAIRE De Tchamba à Saint-Thomas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 De Saint-Thomas à Pombeï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 De Pombeï à Tiwae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 De Tiwae à Paola (Poyes) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45 De Paola (Poyes) à Ouanache . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 2 Le col du Wâo Uni (Photo J.F. C.) INDEX DES ARTICLES THÉMATIQUES La guerre kanake de 1917 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 Le « parler » calédonien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 Les villages et la case . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 La coutume . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 Langues, oralité et toponymie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 Le site archéologique de Tiouandé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46 Un sujet controversé : les pétroglyphes calédoniens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47 La médecine traditionnelle kanake . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48 L’igname au coeur du pays kanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49 La forêt humide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52 La forêt sèche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52 La savane à niaoulis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53 Le feu et l’érosion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56 Les espèces exotiques envahissantes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57 Le café, une histoire de passions ! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58 Hot spot de biodiversité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60 Le massif des Lèvres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61 La monnaie kanake . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62 3