Ahil n Unagraw n umyag (Tasnalɣa) Tazwert

publicité
Tasdawit n Bgayet. Tasga n Tmaziɣt. Turagt — Aseggas wis sin. 2014-2015
Almud : Anagraw n umyag. Massen: Azedine IDIR & Nacer MEHDI
Ahil n Unagraw n umyag (Tasnalɣa)
0. Tazwert

0.1.Tabadut (talɣa d twuri)
0.2. Amgired gar umyag d yisem
Iɣbula : Basset (1929, 1952a) ;
Cohen (1947) ; Picard (1957) ;
Chaker (1983, 1984, 1989, 1996) ;
Amaoui (2003) ; Nait zerrad (1994) ;
Mitouchi (1992)
1. TICRAḌ TIGEJDANIN
1.1. Amatar udmawan
–
–
–
–
Amatar udmawan deg umyag
amagnu
Amatar udmawan deg kra n
yimyagen n tɣara (deg yimizri)
Amatar udmawan deg tmesɣara n
wanaḍ
Amatar n umaɣun (ilaw d yibaw)
Iɣbula: Basset (1929, 1952b) ;
Galand (1980) ; Chaker (1983,
1984); Rabehi (1994); Aissou (2008);
Idir (2009)
1.2. Askim
–
–
–
–
o
o
o




Afeggag
Aẓar
Asukkes n uskim
Iɣbula : Chaker (1983, 1984, 1996)
Tamesɣara (askar), akud, timeẓri
Tamesɣara (askar)
Akud
Timeẓri
Ummid (ifeggagen n wummid : talɣa d
wazal)
Arummid (ifeggagen n urummid: talɣa d
wazal)
Taseftit (yiwen n ufeggag, sin, krad d
kuẓ n yifeggagen)
Allalen n usileɣ; talɣa tucriḍt d talɣa
tarucriḍt
Tasnamka
tanemyagt
(ummid
~
arummid ; ilaw ~ arilaw/addad ~ tigawt)
2. TICRAḌ TIMAZZAYIN
2.1. Tazelɣa ad akked tzelɣa la
2.2. Tizelɣiwin n tnila : -d/-id; -n/-in
2.3. Imqimen iwsilen (usriden d
urusriden)
Iɣbula: Basset (1929) ; Galand
(1981, 1987) ; Chaker (1983,
1985, 1996) ; Rabehi (1994) ;
Amaoui (2003) ; Aissou (2008) ;
Idir (2009)
2.4. Ticraḍ n usuddem
–
–
–
Asswaɣ (ss– [ss; cc; zz])
Attwaɣ (ttw–; mm–; nn–)
Amyaɣ (my–; m–)
Iɣbula : Basset (1929, 1952b) ;
Galand (1981) ; Chaker (19721973, 1983, 1995, 1996) ; Rabehi
(1994) ; Aissou (2008) ; Idir
(2009)
3. AMAƔUN
Iɣbula : Basset
Chaker (1996)
(1948-1951) ;
Umuɣ n yidlisen
AISSOU, O. (2008),Étude comparée de deux parler kabyles (parler d’Aokas et parler d’Irjen),
Mémoire de Magistère, Université de Béjaïa.
AMAOUI, M. (2003),L’Aoriste intensif kabyle : formes et valeurs (le parler des Ait Yemmel),
Mémoire de Magistère, Université de Tizi-Ouzou.
BASSET, A. (1929),La langue berbère (morphologie) : le verbe (étude de thèmes), Paris, E. Leroux.
BASSET, A. (1948-1951), « Sur le participe berbère », Groupe Linguistique d’Études Chamitosémitiques, Vol. 5.
BASSET, A. (1952A), « Sur l’évolution actuelle du prétérit négatif en berbère », Groupe
Linguistique d’Études Chamito-sémitiques, Vol. 6.
BASSET, A. (1952B), La langue berbère, London New York Toronto, Oxford University Press.
CHAKER, S. (1972-1973), « Dérivés de manière en berbère », Groupe Linguistique d’Études
Chamito-sémitiques, Vol. 17.
CHAKER, S. (1985), « ad (grammaire/verbe) », Encyclopédie berbère, Vol. 2.
CHAKER, S. (1989), « Aspect (grammaire/système verbal) », Encyclopédie berbère, Vol. 7, pp.
971-977.
CHAKER, S. (1995), « Diathèse (Voix) », Encyclopédie berbère, Vol. 15.
CHAKER, S. (1996), « L’Aspect verbal », Manuel de linguistique berbère II : syntaxe et
diachronie, Alger, ENAG.
CHAKER, S. (1996), « L’orientation du prédicat verbal : prédicat d’existence, diathèse et aspect »,
Manuel de linguistique berbère II : syntaxe et diachronie, Alger, ENAG.
COHEN, M. (1947), « À propos du classement de la ‘‘forme d’habitude’’ dans la grammaire
berbère », Groupe Linguistique d’Études Chamito-sémitiques, Vol. 4.
GALAND, L. (1980), « Une interrogation laborieuse : les ‘‘verbes de qualité’’ du berbère », Bulletin
de la Société Linguistique de Paris, Vol. 75.
GALAND, L. (1987), « Les emplois de l’aoriste sans particule en berbère », Proceedings 4th
International Hamito-Sémitic Congress.
IDIR, A. (2009),Description morphosyntaxique d’un parler kabyle : le parler d’akfadou (région de
Béjaïa), Mémoire de Magistère, Université de Béjaïa.
MITOUCHI, A. (1992), « Pour une réévaluation de la valeur de l’aoriste intensif dans le système
verbal kabyle », Études et Documents Berbères, Vol. 9.
NAIT ZERRAD, K. (1994),Manuel de conjugaison kabyle (6000 verbes), Paris, L’Harmattan.
PICARD, A. (1957), « Du prétérit intensif en berbère », Mémorial André Basset.
RABEHI, A. (1994),Description du parler d’Aokas (Ait Mhend. Bejaia, Algérie) : Morphosyntaxe,
Mémoire de Magistère, Université de Bejaia.
Tasdawit n Bgayet
Tasga n Tmaziɣt
Turagt — Aseggas wis sin. 2013
Almud : Anagraw n umyag
Massen: Azedine IDIR & Nacer MEHDI
Amawal
Taqbaylit
Afeggag
Tafransist
Radical
Akud
Temps
Allal (allalen)
Procédé(s)
Amaɣun
Participe
Anaḍ
Aseɣru
impératif
Prédicat
Asileɣ
Askim
formation
Schème
Ayenwuran/agetwuran Unifonctionnel/
plurifonctionnel
Izri, imizri
Prétérit
Izri ibaw
Prétérit négatif
Tabadut
Définition
Taɣara (addad)
Qualité
Tagejdant (tigejdanin)
Talɣa
Talɣa tarucriḍt
Talɣa tucriḍt
Tasekka
Tawuri
Centrale(s)
Forme
Forme
non
marquée
Forme marquée
type
Fonction
Ticreḍt (ticraḍ)
Tigawt
Tiɣri (tiɣra)
Marque(s)
Action
Voyelle
Tabadut
Deg unagraw n umyag, afeggag, d talɣa
n umyag war amatar udmawan: afeggag
n umyag i yeftin uzzlent, d uzzlDeg tmeslayt n yallas, akud, d ayen ur
nli tilawt takmamt, am wakken i yella
wadeg, ideg yezmer umdan ad iḥuss i
uzriri n tigawin war tuɣalin ɣer deffir.
Akud, da, yezmer ad yettuneḥsab s
ddqayeq, s temrilin, s wussan, s
yiseggasen… Deg tjerrumt, akud ur
yettuneḥsab s ddqayeq wala d
yiseggasen, yeskan-d assaɣ i yettilin gar
tiremt n ḍerru n tigawt d tiremt n
tmeslayt
Abrid, ttawil s i d-ttnulfunt talɣiwin d
yinumak n wawalen
Talɣa n umyag ur nfetti almend n
wudem, tfetti kan almend n tmeẓri
Tamesɣara ideg yettili usendeh
Azal i ila wawal deg tefyirt mi ur
nezmir ad t-nekkes
Asebded n talɣiwin timaynutin
S umata, d agraw n teɣra deg talɣa n
umyag i d-yemmalen timeẓri. Tikwal
ttekkint ula d tirgalin deg-s
Bu yiwet n twuri/bu waṭas n twuriwin
Yiwet gar talɣiwin n umyag s i dnemmal dakken anamek n umyag
yemmed yerna yeḍra
Yiwet gar talɣiwin n umyag s i dnemmal dakken anamek n umyag
yemmed maca ur yeḍri ara
Asegzi n unamek i tla tayunt n umawal
s tefyirt neɣ s tayunt-nniḍen
Amek i tga tɣawsa (tuqqirt neɣ
tamuddirt)
Mebla yes-s, kra ur yettili.
Tafekka n wawal
Talɣa i ilan ticreḍt
Talɣa ur nli ticreḍt
Agraw n tayunin i zdint kra n tulmisin.
Azal, lxedma n wawal deg tefyirt. Am
wazal, lxedma i ila umdan deg tmetti
Aferdis s i nezmer ad neɛqel kra
Ayen ara yexdem yiwen
Imesli n taɣect i d-nessentaq war ugur
deg uzwu, s umata war aseqdec n
yigmamen-nniḍen. Asekkil s i nettaru
Timeẓri
Aspect
Timlellit n teɣra
Urmir
Alternance
vocalique
Aoriste
Urmir ussid
Aoriste intensif
Amatar
Indice
Udem
Personne
(grammaticale)
imesli-nni
Amek i yeḥseb umsiwel anamek n
umyag : yemmed neɣ ur yemmid
Abeddel n teɣri s tayeḍ, aɣelluy-is neɣ
tinnulfin-is
talɣa taḥerfit n umyag deg tmeẓri
tarummidt. S umata tzewwir-it tzelɣa n
wurmir ad. md. deg Win yeffuden,
isew !;Azekka ad iɣer. -sew akked -ɣer
d talɣiwin n wurmir n sew akked ɣer.
Talɣa n umyag i d-yemmalen arummid,
ideg anamek n umyag-nni yebda mazal
yekfi neɣ yettales-d
Alɣac i d-yemmalen yiwen n wazal deg
umyag : amatar udmawan, d alɣac i dyemmalen udem deg talɣa n umyag
Wi i yerza unamek n umyag (iga-t neɣ
yettweg ɣef-s)
Téléchargement