Tasdawit n Bgayet. Tasga n Tmaziɣt. Turagt — Aseggas wis sin. 2014-2015 Almud : Anagraw n umyag. Massen: Azedine IDIR & Nacer MEHDI Ahil n Unagraw n umyag (Tasnalɣa) 0. Tazwert 0.1.Tabadut (talɣa d twuri) 0.2. Amgired gar umyag d yisem Iɣbula : Basset (1929, 1952a) ; Cohen (1947) ; Picard (1957) ; Chaker (1983, 1984, 1989, 1996) ; Amaoui (2003) ; Nait zerrad (1994) ; Mitouchi (1992) 1. TICRAḌ TIGEJDANIN 1.1. Amatar udmawan – – – – Amatar udmawan deg umyag amagnu Amatar udmawan deg kra n yimyagen n tɣara (deg yimizri) Amatar udmawan deg tmesɣara n wanaḍ Amatar n umaɣun (ilaw d yibaw) Iɣbula: Basset (1929, 1952b) ; Galand (1980) ; Chaker (1983, 1984); Rabehi (1994); Aissou (2008); Idir (2009) 1.2. Askim – – – – o o o Afeggag Aẓar Asukkes n uskim Iɣbula : Chaker (1983, 1984, 1996) Tamesɣara (askar), akud, timeẓri Tamesɣara (askar) Akud Timeẓri Ummid (ifeggagen n wummid : talɣa d wazal) Arummid (ifeggagen n urummid: talɣa d wazal) Taseftit (yiwen n ufeggag, sin, krad d kuẓ n yifeggagen) Allalen n usileɣ; talɣa tucriḍt d talɣa tarucriḍt Tasnamka tanemyagt (ummid ~ arummid ; ilaw ~ arilaw/addad ~ tigawt) 2. TICRAḌ TIMAZZAYIN 2.1. Tazelɣa ad akked tzelɣa la 2.2. Tizelɣiwin n tnila : -d/-id; -n/-in 2.3. Imqimen iwsilen (usriden d urusriden) Iɣbula: Basset (1929) ; Galand (1981, 1987) ; Chaker (1983, 1985, 1996) ; Rabehi (1994) ; Amaoui (2003) ; Aissou (2008) ; Idir (2009) 2.4. Ticraḍ n usuddem – – – Asswaɣ (ss– [ss; cc; zz]) Attwaɣ (ttw–; mm–; nn–) Amyaɣ (my–; m–) Iɣbula : Basset (1929, 1952b) ; Galand (1981) ; Chaker (19721973, 1983, 1995, 1996) ; Rabehi (1994) ; Aissou (2008) ; Idir (2009) 3. AMAƔUN Iɣbula : Basset Chaker (1996) (1948-1951) ; Umuɣ n yidlisen AISSOU, O. (2008),Étude comparée de deux parler kabyles (parler d’Aokas et parler d’Irjen), Mémoire de Magistère, Université de Béjaïa. AMAOUI, M. (2003),L’Aoriste intensif kabyle : formes et valeurs (le parler des Ait Yemmel), Mémoire de Magistère, Université de Tizi-Ouzou. BASSET, A. (1929),La langue berbère (morphologie) : le verbe (étude de thèmes), Paris, E. Leroux. BASSET, A. (1948-1951), « Sur le participe berbère », Groupe Linguistique d’Études Chamitosémitiques, Vol. 5. BASSET, A. (1952A), « Sur l’évolution actuelle du prétérit négatif en berbère », Groupe Linguistique d’Études Chamito-sémitiques, Vol. 6. BASSET, A. (1952B), La langue berbère, London New York Toronto, Oxford University Press. CHAKER, S. (1972-1973), « Dérivés de manière en berbère », Groupe Linguistique d’Études Chamito-sémitiques, Vol. 17. CHAKER, S. (1985), « ad (grammaire/verbe) », Encyclopédie berbère, Vol. 2. CHAKER, S. (1989), « Aspect (grammaire/système verbal) », Encyclopédie berbère, Vol. 7, pp. 971-977. CHAKER, S. (1995), « Diathèse (Voix) », Encyclopédie berbère, Vol. 15. CHAKER, S. (1996), « L’Aspect verbal », Manuel de linguistique berbère II : syntaxe et diachronie, Alger, ENAG. CHAKER, S. (1996), « L’orientation du prédicat verbal : prédicat d’existence, diathèse et aspect », Manuel de linguistique berbère II : syntaxe et diachronie, Alger, ENAG. COHEN, M. (1947), « À propos du classement de la ‘‘forme d’habitude’’ dans la grammaire berbère », Groupe Linguistique d’Études Chamito-sémitiques, Vol. 4. GALAND, L. (1980), « Une interrogation laborieuse : les ‘‘verbes de qualité’’ du berbère », Bulletin de la Société Linguistique de Paris, Vol. 75. GALAND, L. (1987), « Les emplois de l’aoriste sans particule en berbère », Proceedings 4th International Hamito-Sémitic Congress. IDIR, A. (2009),Description morphosyntaxique d’un parler kabyle : le parler d’akfadou (région de Béjaïa), Mémoire de Magistère, Université de Béjaïa. MITOUCHI, A. (1992), « Pour une réévaluation de la valeur de l’aoriste intensif dans le système verbal kabyle », Études et Documents Berbères, Vol. 9. NAIT ZERRAD, K. (1994),Manuel de conjugaison kabyle (6000 verbes), Paris, L’Harmattan. PICARD, A. (1957), « Du prétérit intensif en berbère », Mémorial André Basset. RABEHI, A. (1994),Description du parler d’Aokas (Ait Mhend. Bejaia, Algérie) : Morphosyntaxe, Mémoire de Magistère, Université de Bejaia. Tasdawit n Bgayet Tasga n Tmaziɣt Turagt — Aseggas wis sin. 2013 Almud : Anagraw n umyag Massen: Azedine IDIR & Nacer MEHDI Amawal Taqbaylit Afeggag Tafransist Radical Akud Temps Allal (allalen) Procédé(s) Amaɣun Participe Anaḍ Aseɣru impératif Prédicat Asileɣ Askim formation Schème Ayenwuran/agetwuran Unifonctionnel/ plurifonctionnel Izri, imizri Prétérit Izri ibaw Prétérit négatif Tabadut Définition Taɣara (addad) Qualité Tagejdant (tigejdanin) Talɣa Talɣa tarucriḍt Talɣa tucriḍt Tasekka Tawuri Centrale(s) Forme Forme non marquée Forme marquée type Fonction Ticreḍt (ticraḍ) Tigawt Tiɣri (tiɣra) Marque(s) Action Voyelle Tabadut Deg unagraw n umyag, afeggag, d talɣa n umyag war amatar udmawan: afeggag n umyag i yeftin uzzlent, d uzzlDeg tmeslayt n yallas, akud, d ayen ur nli tilawt takmamt, am wakken i yella wadeg, ideg yezmer umdan ad iḥuss i uzriri n tigawin war tuɣalin ɣer deffir. Akud, da, yezmer ad yettuneḥsab s ddqayeq, s temrilin, s wussan, s yiseggasen… Deg tjerrumt, akud ur yettuneḥsab s ddqayeq wala d yiseggasen, yeskan-d assaɣ i yettilin gar tiremt n ḍerru n tigawt d tiremt n tmeslayt Abrid, ttawil s i d-ttnulfunt talɣiwin d yinumak n wawalen Talɣa n umyag ur nfetti almend n wudem, tfetti kan almend n tmeẓri Tamesɣara ideg yettili usendeh Azal i ila wawal deg tefyirt mi ur nezmir ad t-nekkes Asebded n talɣiwin timaynutin S umata, d agraw n teɣra deg talɣa n umyag i d-yemmalen timeẓri. Tikwal ttekkint ula d tirgalin deg-s Bu yiwet n twuri/bu waṭas n twuriwin Yiwet gar talɣiwin n umyag s i dnemmal dakken anamek n umyag yemmed yerna yeḍra Yiwet gar talɣiwin n umyag s i dnemmal dakken anamek n umyag yemmed maca ur yeḍri ara Asegzi n unamek i tla tayunt n umawal s tefyirt neɣ s tayunt-nniḍen Amek i tga tɣawsa (tuqqirt neɣ tamuddirt) Mebla yes-s, kra ur yettili. Tafekka n wawal Talɣa i ilan ticreḍt Talɣa ur nli ticreḍt Agraw n tayunin i zdint kra n tulmisin. Azal, lxedma n wawal deg tefyirt. Am wazal, lxedma i ila umdan deg tmetti Aferdis s i nezmer ad neɛqel kra Ayen ara yexdem yiwen Imesli n taɣect i d-nessentaq war ugur deg uzwu, s umata war aseqdec n yigmamen-nniḍen. Asekkil s i nettaru Timeẓri Aspect Timlellit n teɣra Urmir Alternance vocalique Aoriste Urmir ussid Aoriste intensif Amatar Indice Udem Personne (grammaticale) imesli-nni Amek i yeḥseb umsiwel anamek n umyag : yemmed neɣ ur yemmid Abeddel n teɣri s tayeḍ, aɣelluy-is neɣ tinnulfin-is talɣa taḥerfit n umyag deg tmeẓri tarummidt. S umata tzewwir-it tzelɣa n wurmir ad. md. deg Win yeffuden, isew !;Azekka ad iɣer. -sew akked -ɣer d talɣiwin n wurmir n sew akked ɣer. Talɣa n umyag i d-yemmalen arummid, ideg anamek n umyag-nni yebda mazal yekfi neɣ yettales-d Alɣac i d-yemmalen yiwen n wazal deg umyag : amatar udmawan, d alɣac i dyemmalen udem deg talɣa n umyag Wi i yerza unamek n umyag (iga-t neɣ yettweg ɣef-s)