Cancer du pénis

publicité
Cancerdupénis
DrAndreiBOTNARU,Urologue,CliniquedeMontbeliard
Adressedusite:www.docvadis.fr/www.urologie-belfort-montbeliard
Mots-clés:cancerdupénis,carcinomeépidermoide,phimosis,lésionspréépithéliomateuses
Cancerdupénis
Vousêtesporteurd’unelésionbourgeonnanteouulcéreusesituéeauniveau
dupénis,leplussouventauniveaudugland,voireduprépuce.
Épidémiologie
Cettelésionestpeufréquentedansnospaysoccidentaux,environ0,7à0,8%
descancersdel’hommeadulte(17%danslespaysduSud-Estasiatiqueouau
Brésil).
Cecancersemanifesteessentiellementchezleshommesde60ansnon
circoncis,principalementsousformed’uncarcinomeépidermoïde;lesformes
àtypedecarcinomebaso-cellulaireetlesmélanomessontrares.
Ilexisteunimportantretarddiagnostique,entrel’apparitioninitialedelalésion
etlapremièreconsultationspécialisée.
L’évolutionestprogressive,localepuisrégionaleverslesrelaisganglionnaires
inguinauxpuispelviens.
Rappelsanatomo-cliniques
Lepénis,égalementappelé«verge»enFrance,appartientàl’appareilgénital
masculin,etaunedoublefonction:urinaireetsexuelle.Ilsecomposede3
corpscylindriques:les2corpscaverneux,encanondefusil,utilespour
obteniruneérection,etlecorpsspongieux,placéendessousdescorps
caverneux,quientourelecanalurinaireappeléurètre,etquisetermineparle
glandenavantdescorpscaverneux.Leglandestrecouvertduprépuce.
Uncancerdupénisa,leplussouvent,commeorigineledéfautd’hygiène,
aggravéparl’existenced’unphimosisempêchanttoutdécallotage.Lerecours
àdessoinsréguliersd’hygiène,avecdécallotagesystématique,restedansces
caslameilleuredespréventions.Lesautrescausesd’apparitiondeces
tumeurssont:unemaladiedermatologiqueduglandouduprépucepouvant
secancérisersecondairement,parfoisassociéeauvirusdupapillomehumain
(HPV).Lediagnosticd’unelésionpré-épithéliomateuseestdifficile,imposant
systématiquementuneconsultationdermatologiquespécialiséeetunebiopsie
pouravoirunexamenanatomo-pathologique.Ilestutiledesavoirqu’une
tacherouge,persistanteauniveaudugland,malgréunehygiènecorrecte,doit
alerteretimposeruneconsultationendermatologie.
Signescliniques
Àsesdébuts,lalésionestindolore.Lessignescliniquesapparaissentaucours
del’évolutiondelatumeur:brûlures,démangeaisons,saignementaucontact,
etsurtoutaugmentationdevolumeduglanddupénis,parfoismasquéeparun
phimosis.Lessignesurinairessontrares.
L’impossibiliténouvelled’undécallotagedoitétonneretimposerune
consultationrapide.
Diagnostic
Ilestavanttoutclinique,basésurlapalpationdupénis,delatumeuretdes
airesganglionnairesinguinales.
Auniveaudugland,l’examencliniqueconfirmelatumeur,mesuresatailleet
recherchesurtoutuneextensionauxcorpscaverneuxenamont.Cen’est
qu’encasdedoutediagnostiquequ’unebiopsiedelatumeurseraréalisée.
L’IRMpénienneoul’échographiepénienneavecunesondede10MHzpermet
deconfirmeruneextensionàl’albuginée(membrane)descorpscaverneuxen
casdedoute.Cesexamenssontindolores,maisnécessitentunebonne
expériencedel’opérateur.
Lapalpationdesairesinguinalesestsystématiqueàlarecherched’adénopathie
(s)inguinale(s)palpable(s),enparticulierau-dessusduplidelacuisse.Un
examenpartomodensitométrieouuneIRMpeutêtreutilepourdépisterdes
métastasesinguinalespasséesinaperçuesàl’examenclinique,enparticulier
chezlespatientsobèses.
Traitement
Enprésenced’unetumeurdupénis,uneétudedesvoiesdedrainage
lymphatiquepeutêtreréalisée;ils’agitd’unerecherchedeganglioninguinal
sentinelle,commedanslecancerdusein,voireducolon.Cetteexploration
s’effectueparinjectiond’unliquideradio-marquépermettantladétectiondes
voiesdedrainagelymphatiquedelatumeurretrouvéeparscintigraphie.
Auniveaudelatumeurdugland,deuxtypesdetraitementpeuventêtre
proposés:uneamputationpartielleoutotaledupénis,fonctiondel’étenduede
latumeurauniveaudugland,ouuntraitementconservateurduglandpar
curiethérapie(implantationd’aiguillesd’irridium)pourleslésionslimitées,
inférieuresà30mm.
Encasdetumeurduprépuce,unecirconcisionpeutsuffireàconditionquela
lésionsoitéloignéedugland.
Encasdetumeurinfiltrantlescorpscaverneux,uneamputationdupénis
s’impose,associéeàunechirurgiedesairesinguinales.Encasd’absencede
ganglionspalpables,larecherchedeganglioninguinalsentinellepermetde
s’assurerdel’absencedemétastaseinguinale.Siceganglionsentinelleest
positif,unechirurgielargeenlevantl’ensembledesganglionsinguinauxest
nécessaire.Encasd’adénopathiepalpable,unechirurgielargeinguinaledoit
êtreréalisée.
Silafonctionurinairesansincontinenceesttoujoursconservée,lafonction
sexuelleaprèstraitementestfonctiondutypedetraitementproposépourla
tumeurdupénis.
Complications
Auniveaudupénis,lesséquellessontessentiellementpsychologiquesliéesàla
modificationduschémacorporeletàl’investissementdecetorganemasculin.
Lescomplicationsliéesautraitementpeuventêtre:descomplications
urinairesparrétrécissementducanalurinaire,descomplicationssexuellespar
pertedelongueurdupénisouparinsensibilitéencasdetraitementpar
curiethérapie.
Auniveaudesairesinguinales,lescomplicationssontfréquentesdufaitde
l’anatomieparticulièredecetterégion.
Pronostic
Lesgroupesdebonpronosticconjuguentunetumeurlimitéeaugland,de
faibletaillesansinfiltrationdescorpscaverneux,pourlesquellesuntraitement
conservateurdoitêtreproposé.Lesrisquesdemétastasesinguinalessont
faibles.
Lesgroupesdemauvaispronosticpourlaprésencedemétastases
ganglionnairessontlestumeursprésentantunenvahissementdescorps
caverneux.Uneexplorationganglionnaireestindispensabledanscescas.
Mots-clés:cancerdupénis,carcinomeépidermoide,phimosis,lésionspréépithéliomateuses
Téléchargement